भारताची सामान्य माहिती

सामान्यज्ञान

भारताची सामान्य माहिती

·         भारताचे क्षेत्रफळ : 32,87,263 चौ.कि.मी.

·         भारताची लांबी (दक्षिण-उत्तर) : 3,214 कि.मी. 

·         भारताची रुंदी (पूर्व-पश्चिम) : 2,933 कि.मी.

·         भारताचे जंगल व्याप्त क्षेत्राचे एकूण भू भागाशी प्रमाण : 23%

·         भारताच्या भू-सीमा : 15,200 कि.मी. 

·         भारताला स्पर्श करणारे एकूण देश : सात

·         भारताची लोकसंख्या सन 2011 च्या जनगणनेनुसार : 121,01,93,422 

·         भारताची पुरुष संख्या सन 2011 च्या जनगणनेनुसार : 62,37,24,248 

·         भारताची स्त्री संख्या सन 2011 च्या जनगणनेनुसार : 58,64,69, 174 

·         भारताचा साक्षरता दर सन 2011 च्या जनगणनेनुसार : 74.04%

·         पुरुष साक्षरता दर सन 2011 च्या जनगणनेनुसार : 82.14%

·         महिला साक्षरता दर सन 2011 च्या जनगणनेनुसार : 64.46%

·         भारताची घनता सन 2011 च्या जनगणनेनुसार : 382 प्रति चौ.किमी. 

·         भारतास लाभलेला समुद्रकिनारा : 7,517 कि.मी. 

·         भारताची राजधानी : दिल्ली 

·         भारताचे राष्ट्रगीत : जन-गण-मन 

·         भारताचे ध्येय वाक्य : सत्य मेव जयते 

·         राष्ट्रीय गीत : वंदेमातरम 

·         'जन-गण-मन' या राष्ट्रगीताचे कवि : रविंद्रनाथ टागोर 

·         राष्ट्रीय गीत 'वंदेमातरम' चे कवी : बंकीमचंद्र चटर्जी 

·         भारताचा राष्ट्रध्वज : तिरंगी झेंडा 

·         राष्ट्रीय फळ : आंबा 

·         राष्ट्रीय फूल : कमळ 

·         भारताचा राष्ट्रीय पक्षी : मोर 

·         भारताचा राष्ट्रीय प्राणी : वाघ 

·         भारतात एकूण घटक राज्ये : 28 

·         भारतात एकूण केंद्रशासित प्रदेश : 7

·         भारतात सर्वाधिक साक्षर राज्य : केरळ 

·         भारतात सर्वात कमी साक्षर राज्य : बिहार 

·         भारतात सर्वात जास्त क्षेत्रफळ असलेला प्रदेश : राजस्थान 

·         भारतात सर्वात जास्त लोकसंख्या असलेला जिल्हा : ठाणे (महाराष्ट्र)

·         जगातील औद्योगिक उत्पादने व देशांच्या नावांबद्दल माहिती

·          

औद्योगिक उत्पादने	देशाची नावे
इलेक्ट्रॉनिक वस्तु	जपान, अमेरिका, तैवान, कोरिया, चीन.
कागद(वर्तमानपत्राचा)	कॅनडा, अमेरिका, जपान, रशिया.
कागद (लगदा)	अमेरिका, कॅनडा, स्वीडन, ब्रिटन, रशिया, नॉर्वे.
जहाज बांधणी	जपान, द.कोरिया, ब्रिटन.
मोटारी	अमेरिका, जपान, प.जर्मनी, कोरिया.
लोह-पोलाद	रशिया, चीन, जपान, अमेरिका, फ्रांस, ब्रिटन, जर्मनी.
साखर	क्युबा, ब्राझिल, भारत, रशिया व अमेरिका.
सीमेंट	रशिया, चीन, अमेरिका.
खते	अमेरिका, रशिया, जर्मनी.
विमाने	अमेरिका, ब्रिटन.
यंत्र सामुग्री	अमेरिका, जर्मनी.
रसायने	अमेरिका, जर्मनी, ब्रिटन, भारत, कॅनडा.

जगातील खनिज संपत्ती व उत्पादन करणार्‍या देशांबद्दल माहिती

 

खनिज संपत्ती	उत्पादन करणारे देश
कोळसा दगडी(उत्पादन)	चीन, अमेरिका, भारत, ऑस्ट्रेलिया, ब्रिटन.
कोळसा दगडी(वापर करणारे)	चीन, अमेरिका, भारत, रशिया.
अभ्रक	भारत, द.आफ्रिका, घाना.
क्रोमियस	द.आफ्रिका, रशिया, र्होडेशिया, फिलिपाईन्स.
जस्त	अमेरिका, कॅनडा, ऑस्ट्रेलिया, पेरु.
टिन	मलेशिया, जर्मनी, चीन, बोलीव्हीया, रशिया, बेल्जियम.
टंगस्टन	चीन, द.कोरिया, रशिया.
तांबे	अमेरिका, झाम्बिया, चिली, झाईरे, भारत.
तेल, खनिज	रशिया, कुवेत, अमेरिका, इरान, सौदी अरेबिया, इराक, कतार.
निकेल	कॅनडा, अमेरिका, न्यू कॅलिडोंनिया.
बॉक्साईट	ऑस्ट्रेलिया, जमैका, गिनी, फ्रांस, भारत.
सोने	द.आफ्रिका, ऑस्ट्रेलिया, कॅनडा.
युरेनियम	द.आफ्रिका, झायरे, कॅनडा, भारत.
पारा	इटली, स्पेन, अमेरिका.
मंगल (मॅगनीज)	रशिया, द.आफ्रिका, ब्राझिल.
लोहखनिज(साठे)	अमेरिका, कॅनडा, ब्राझिल, भारत, रशिया.
लोहखनिज (उत्पादन)	रशिया, ऑस्ट्रेलिया, अमेरिका.
शिसे	ऑस्ट्रेलिया, अमेरिका, कॅनडा, जर्मनी, स्पेन, रशिया.

जगातील शेती उत्पादक देशांबद्दल माहिती

 

वस्तूचे नाव	प्रमुख उत्पादक देश
तांदूळ	चीन, भारत, इंडोनेशिया, बांगलादेश, जपान, म्यानमार.
गहू	चीन, भारत, अमेरिका, रशिया, कॅनडा, ऑस्ट्रेलिया.
मका	अमेरिका, चीन, ब्राझिल, मेक्सिको, अर्जेंटिना.
कापूस	चीन, भारत, अमेरिका, पाकिस्तान, ब्राझिल.
ताग	बांगलादेश, भारत, चीन, तैवान, जपान.
कॉफी	ब्राझिल, कोलंबिया, आयव्हरी, कोस्ट, युगांडा, भारत.
चहा	भारत, श्रीलंका, चीन, जपान, इंडोनेशिया.
ज्वारी-बाजारी	भारत, चीन, रशिया.
बार्ली	रशिया, कॅनडा, अमेरिका, ब्रिटन, चीन, बाल्टिक देश.
रबर	मलेशिया, इंडोनेशिया, थायलंड, श्रीलंका.
ऊस	भारत, ब्राझिल, क्युबा, चीन, पाकिस्तान, मेक्सिको.
तंबाखू	अमेरिका, चीन, रशिया, भारत, इजिप्त
कोको	घाना, ब्राझिल, नायजेरिया.

प्रमुख जमाती, त्यांची वस्ती, व्यवसाय व वैशिष्टे याबद्दल माहिती 

 

जमाती	प्रदेश	व्यवसाय	वैशिष्ट्ये
लॅपलॅडर	सूचीपर्णी अरण्याचा प्रदेश	लाकूडतोडे व शिकार	फासेपारधी
एस्कीमो	टंड्रा प्रदेश	शिकार करणे	कच्चे मांस खातात
पिग्मी	कांगो खोरे	फळे, कंदमुळे गोळा करणे	स्थलांतरित शेती
रेड इंडियन	उ.व.द.अमेरिका	शिकार, मासेमारी	फळे गोळा करणे
झुलू	सुदानी गवताळ प्रदेश	शिकार करणे	स्थलांतरित शेती
बडाऊन(अरब)	सहारा वाळवंट	ओअॅसिस शेती व व्यापार	खगोलशास्त्रात प्रवीण आहे.
किरगीज	आशियातील स्टेप/गवताळ प्रदेश	पशूपालन	युर्ट नावाच्या तंबूत राहतात/कुमीस नावाचे आवडते पेय
कोझक	रशियातील गवताळ	पशुपालन	घोड्यावर बसण्यात पटाईत
गाऊची	द.अमेरिकेतील/पंपासचा गवताळ प्रदेश	पशुपालन	मस्त व दांडग्या जनावरांना/वठणीवर आणण्यात वाकबगार
सॅमाइड	सूचीपर्णी अरण्याचे प्रदेश	फासेपारधी	लाकूडतोड व शेती करणे
ओस्टयाक	सूचीपर्णी अरण्याचे प्रदेश	फासेपारधी	लाकूडतोड व शेती करणे
बुशमेन	कलाहारी वाळवंट	शिकार, फळे	शिकार करण्यात पटाईत
ब्लॅक फेलोज	ऑस्ट्रेलिया	शिकार, फळे गोळा	शिकारीचा माग काढण्यात पटाईत
मावरी	न्यूझीलंड	शेती व मासेमारी	उत्तम योद्धे

 

पृथ्वीवरील अक्षांश व रेखांश बद्दल माहिती

·         पृथ्वीवरील कोणत्याही ठिकाणाचे स्थान निश्चिती करण्याकरिता अक्षांश व रेखांश यांचा आधार घेतला जातो. 

·         उत्तर व दक्षिण ध्रुव - पृथ्वीच्या आसाची दोन टोके म्हणजेच उत्तर ध्रुव व दक्षिण ध्रुव होय. पृथ्वीचे जे टोक ध्रुव तार्‍याकडे आहे. त्याला उत्तर ध्रुव म्हणतात व खालच्या टोकाला असे दक्षिणध्रुव म्हणतात. 

·         उत्तर व दक्षिण गोलार्ध - पृथ्वीच्या आसाला काटकोनात छेद दिल्यास पृथ्वीचे दोन भाग तयार होतात. या दोन भागापैकी उत्तर ध्रुवाकडील भागास उत्तर गोलार्ध व दक्षिण ध्रुवाकडील भागास दक्षिण गोलार्ध असे म्हणतात.

·         विषवृत्त - उत्तर व दक्षिण गोलार्ध जोडणार्‍या मध्यवर्ती काल्पनिक रेषेला विषुववृत्त असे म्हणतात विषुववृत्त हे पृथ्वीवरील सर्वात मोठे वर्तुळ होय. विषवृत्तालाच पृथ्वीचा परीघ असेसुद्धा म्हणतात. 

·         अक्षांश - उत्तर ध्रुवापासून ते दक्षिण ध्रुवापर्यंत विषववृत्ताला समांतर दर एका अंशावर काढलेल्या काल्पनिक वर्तुळाकार रेषांना अक्षवृत्ते म्हणतात. उत्तर गोलार्धातील रेषांना उत्तर अक्षांश व दक्षिण गोलार्धातील रेषांना दक्षिण अक्षांश असे म्हणतात. अक्षवृत्ताचे विषुववृत्तावरील स्थान 0° अक्षवृत्त मानले जाते, तर दक्षिण ध्रुवावरील स्थान 90° दक्षिण अक्षांश व उत्तर ध्रुवावरील स्थान 90° उत्तर अक्षांश असे मानले जाते. 

·         रेखांश - उत्तर ध्रुवापासून ते दक्षिण ध्रुवापर्यंत विषुववृत्ताला काटकोनात छेदून जाणार्‍या व एक अंश अंतरावर काढण्यात आलेल्या काल्पनिक अर्धवर्तुळाकार रेषेला रेखावृत्त म्हणतात. मूळ रेखावृत्त (0° रेखावृत्त) इंग्लंड जवळील ग्रीनवीच या बेटावरुन गेलेले आहे. मूळ रेखावृत्तापासून पूर्वेस व पश्चिमेस दर एक अंश अंतरावर याप्रमाणे 180° पश्चिम आणि 180° पूर्व अशी एकूण 360 रेखावृत्ते मानली गेलेली आहेत. ग्रीनवीचच्या पूर्वेकडील रेखावृत्तांना पूर्व रेखावृत्त व पश्चिमेकडील रेखावृत्तांना पश्चिम रेखावृत्त असे म्हणतात. विषुववृत्तावर दोन रेखावृत्तामधील अंतर 111 किलोमीटर असून ध्रुवाकडे जातांना हे अंतर कमी कमी होत जाते व ध्रुवावर शून्य होते. कारण सर्व रेखावृत्ते दोन्ही ध्रुवावर एकत्र येतात. 

·         स्थाननिश्चिती - पृथ्वीवरील अक्षवृत्ते व रेखावृत्ते या दोहोंच्याही सहाय्याने पृथ्वीवरील कोणत्याही ठिकाणाचे स्थान निश्चित करता येते.

पृथ्वीला प्राप्त झालेल्या गती व त्याच्या परिणामांबद्दल माहिती

·         पृथ्वी सूर्याभोवती तसेच स्वत:भोवती फिरते. यामुळे पृथ्वीला परिवलन आणि परीभ्रमण अशा दोन गती प्राप्त झालेल्या आहेत. 

1. परिवलन गती

·         पृथ्वीच्या स्वत:भोवतीच्या फिरण्याला परिवलन गती किंवा दैनिक गती असे सुद्धा म्हणतात.

·         पृथ्वीला स्वत:भोवती एक फेरी पूर्ण करण्यास 23 तास 56 मिनीटे 4 सेकंद लागतात. सापेक्षता हा कालावधी चोवीस तासाचा मानला जातो. पृथ्वी स्वत:भोवती पश्चिमेकडून पूर्वेकडे फिरते.

·         पृथ्वीचा परिवलन वेग विषुववृत्तावर सर्वात जास्त असून ध्रुवावर सर्वात कमी आहे.

·         विषववृत्तावर पृथ्वीच्या परिवलनाचा वेग 1665.6 कि.मी. इतका आहे. पृथ्वीच्या परिवलन गतीमुळे पृथ्वीवर खालील परिणाम घडून आलेले आहेत. 

·         दिवस व रात्र चक्र - पृथ्वीच्या परिवलन गतीमुळे पृथ्वीवर दिवस आणि रात्र होण्याचे चक्र सुरू झाले असून पृथ्वीच्या ज्या भागावरच सूर्यकिरण पडतात तो भाग प्रकाशमान होवून तेथे दिवस होतो व राहिलेल्या अर्ध्या भागावर अंधार पडतो म्हणजे तेथे रात्र होते. पृथ्वीवरील दिवस रात्र चक्र अखंड चालू आहे. 

·         सागर प्रवाह - पृथ्वीच्या परिवलन गतीमुळे सागराच्या पाण्याला वेग प्राप्त होतो. विषवृत्तीय प्रदेशातील पाणी पूर्वेकडून पश्चिमेकडे वाहत जाते. यालाच सागर प्रवाह असे म्हणतात. 

·         वार्‍यांना दिशा प्राप्त होते - पृथ्वीच्या परिवलन गतीमुळे वार्‍याची दिशा बदलते. याबाबतचा नियम फेरेल या शास्त्रज्ञाने मांडला. त्यांच्या मते पृथ्वीच्या परिवलन गतीमुळे उत्तर गोलार्धातील वारे त्यांच्या उजवीकडे आणि दक्षिण गोलार्धातील वारे डावीकडे झुकतात.

 

2. परिभ्रमन गती

·         पृथ्वीच्या सूर्याभोवती फिरण्याला पृथ्वीची परीभ्रमण किंवा पृथ्वीची वार्षिक गती म्हणतात.

·         पृथ्वीला सूर्याभोवती एक प्रदक्षिणा पूर्ण करण्यास 365.25 दिवस लागतात.

·         पृथ्वीच्या आसाने परीभ्रमण कक्षेच्या प्रतलाशी 66 1/2° अंशाचा कोन केला आहे.

·         पृथ्वीचे उत्तर ध्रुवाकडील टोक सतत धृव तार्‍याकडे रोखलेले राहते. याला पृथ्वीच्या आसाचा तिरपेपणा असे म्हणतात.

·         पृथ्वीच्या परीभ्रमणामुळे व आसाच्या तिरपेपणामुळे पृथ्वीवर खालील गोष्टी घडून येतात. 

·         सूर्याचे उत्तरायण व दक्षिणायन - पृथ्वीच्या परिभ्रमन काळात (एका वर्षात) सूर्याचे निरीक्षण केल्यास सूर्य 23 1/2° उत्तर ते 23 1/2° दक्षिण या दोन अक्षांशामध्ये प्रवास करीत असल्याचे दिसतो. यालाच सूर्याचे भासमान भ्रमण असे म्हणतात. या घटनेमुळे सूर्य 21 जून रोजी कर्कवृत्तावर (23 1/2° उत्तर) असतो. 21 जून नंतर सूर्य दक्षिणेकडे प्रवास करू लागतो. याला सूर्याचे दक्षिणायन असे म्हणतात. 23 सप्टेंबर रोजी सूर्य विषुववृत्तावर असतो. 22 डिसेंबर रोजी सूर्य मकरवृत्तावर (23 1/2° दक्षिण) पोहचतो. या दिवसापासून सूर्य उत्तरेकडे प्रावास करू लागतो. याला सूर्याचे उत्तरायण काळ म्हणून ओळखला जातो. 

·         असमान दिवस व रात्र - पृथ्वीचे परीभ्रमण व आसाचे तिरपेपण यामुळे पृथ्वीवर असमान दिवस व रात्र निर्माण झालेले आहेत.

·         पृथ्वीवर 21 जून रोजी सूर्य कर्कवृत्तावर (उत्तर गोलार्धात) असतो, या दिवशी कर्कवृत्तावर दिवस मोठा व रात्र लहान असते आणि मकरवृत्तावर (दक्षिण गोलार्धात) दिवस लहान व रात्र मोठी असते.

·         21 मार्च व 23 सप्टेंबर रोजी सूर्य विषुववृत्तावर असतो. या दिवशी पृथ्वीवर सर्वत्र दिवस व रात्र बारा तासाची असते.

·         22 डिसेंबर रोजी सूर्य मकरवृत्तावर (दक्षिण गोलार्धात) असतो. या दिवशी मकरवृत्तावर सर्वात मोठा दिवस व रात्र लहान असते आणि याच दिवशी कर्कवृत्तवार (उत्तर गोलार्धात) सर्वात मोठी रात्र व दिवस लहान असतो. 

·         काल्पनिक वृत्ते - सूर्याच्या दक्षिणायन व उत्तरायणामुळे पृथ्वीवर उत्तर गोलार्धात 23 1/2° उत्तर अक्षांशावर कर्कवृत्त व दक्षिण गोलार्धात 23 1/2° दक्षिण आक्षांशावर मकरवृत्त हे काल्पनिक वृत्त निर्माण झालेले आहे.

·         पृथ्वीवर कटीबंध - पृथ्वीच्या आसाच्या तिरपेपणामुळे आणि पृथ्वीच्या परिभ्रमणामुळे पृथ्वीवरील 23 1/2° 1/2° उत्तर आणि 23 1/2° दक्षिण ते 66 1/2° दक्षिण अक्षांक दरम्यानचा प्रदेश समशीतोष्ण कटीबंध म्हणून व 661/2° ते 90° उत्तर किंवा दक्षिण या भागातील प्रदेश शीत कटीबंध म्हणून ओळखला जातो. 

·         पृथ्वीवर ऋतूंची निर्मिती - पृथ्वीवरील असमान दिवस रात्र यामुळे ऋतू निर्माण झालेले आहेत. 

·         उन्हाळा ऋतू - 21 मार्च ते 23 सप्टेंबर या काळात उत्तर गोलार्धात दिवस मोठा असल्यामुळे प्रकाश व उष्णता जास्त वेळ मिळते. या कारणामुळे या भागात उन्हाळा असतो तर दक्षिण गोलार्धात हिवाळा असतो. 

·         हिवाळा ऋतू - 23 सप्टेंबर ते 21 मार्च या काळात उत्तर गोलार्धात दिवस लहान व रात्र मोठी असते. यामुळे तेथे उष्णता व प्रकाश कमी काळ मिळतो आणि उष्णता उत्सर्जनाचा काळ जास्त असतो. या कारणामुळे उत्तर गोलार्धात हिवाळा असतो. तर दक्षिण गोलार्धात उन्हाळा असतो.

ग्रहांविषयी माहिती

·         बटुग्रह - सन 2006 पर्यंत प्लूटो या ग्रहास सूर्यमालिकेत नवव्या ग्रहाचे स्थान दिले होते. परंतु; आंतरराष्ट्रीय खगोल समितीने परीभ्रमणाबाबत केलेल्या नवीन नियमानुसार प्लूटोचे परिभ्रमन ग्रह नसल्यामुळे त्यास बटुग्रह असे नाव देण्यात आले आहे. 

·         लघुग्रह - मंगळ आणि गुरु या ग्रहाच्या दरम्यान असलेल्या ग्रहाच्या पटयाला लघुग्रह असे म्हणतात. 

·         अंर्तग्रह - बूध ते मंगळ या ग्रहांना अंर्तग्रह असे म्हणतात. 

·         बर्हिग्रह - गुरुनंतरच्या इतर ग्रहांना बर्हिग्रह असे म्हणतात. 

·         धूमकेतू - सूर्याभोवती लंबकार कक्षेत फिरणार्‍या, जास्त परिभ्रमन काळ असलेल्या खगोलीय वस्तूला धूमकेतू म्हणतात. 

·         उल्का - जेव्हा एखादी खगोलीय वस्तू पृथ्वीच्या जवळ येते आणि ती पृथ्वीच्या गुरुत्वीय बळामुळे पृथ्वीकडे खेचली जाते. अशी वस्तू पृथ्वीच्या वातावरणातून पृथ्वीकडे येत असतांना वातावरणाशी घर्षण होवून ती जळते व प्रकाश निर्माण होतो. याला उल्का असे म्हणतात.

मुंबई प्रशासकीय विभागाबद्दल माहिती (प्रश्न-उत्तर) (भाग 4)

·         इन्स्टिट्यूट ऑफ नेव्हल मेडिसीन आय.एन.एस. अश्विनी कोठे आहे? - मुंबई.

·          

·         जसलोक रिसर्च सेंटर कोठे आहे? - मुंबई. 

·         खार जमीन संशोधन संस्था कोठे आहे? - पनवेल. 

·         समुद्र किनार्‍यावर बांधलेला किल्ला कोणता? - सिंधुदुर्ग-जंजीरा. 

·         लिंगाणा हा किल्ला कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - रायगड. 

·         कर्नाळा, मुरुड-जंजीरा हे किल्ले कोणत्या जिल्ह्यात आहेत? - रायगड. 

·         विजयदुर्ग, सुवर्णदुर्ग किल्ले कोणत्या जिल्ह्यात आहेत? - सिंधुदुर्ग. 

·         वसईचा भुईकोट किल्ला कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - ठाणे. 

·         महाराष्ट्रातील एकूण मासेमारी पैकी किती टक्के मासे सुकवले जातात? - 50%.

·         कोणत्या जिल्ह्यात मासेमारी जास्त प्रमाणात चालते? - रत्नागिरी. 

·         महाराष्ट्रातील मासेमारी पैकी किती टक्के मासे खार्‍या पाण्यातून मिळतात? - 80%.

·         मुंबईहून प्रसिद्ध होणारे गुजराती वृत्तपत्र कोणते? - मुंबई समाचार.

·         जनशक्ती हे गुजराती वृत्तपत्र कोठून प्रसिद्ध होते? - मुंबई. 

·         जन्मशक्ती हे वृत्तपत्र कोठून प्रसिद्ध होते? - मुंबई. 

·         महाराष्ट्रातील सर्वात मोठी टपाल कचेरी कोठे आहे? - मुंबई. 

·         मुंबई समाचार हे कोणत्या भाषेतून प्रसिद्ध होते? - गुजराती. 

·         रत्नागिरी व रायगड जिल्ह्यात कोणत्या खानी आहेत? - चुनखडी. 

·         युसुफ मेहरअली सेंटर कोठे आहे? - पनवेल. 

·         महाराष्ट्रातील कोणती महानगरपालिका ही पहिली होय? - मुंबई. 

·         कोकण किनारपट्टीची सर्वात जास्त रुंदी कोठे आहे? - उत्तरेस. 

·         'कोल्हापूर-गोवा' या दरम्यान कोणता घाट लागतो? - फोंडाघाट. 

·         चिनीमाती कोणकोणत्या जिल्ह्यात आढळते? - रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग, ठाणे. 

·         शिसे व जस्त कोकणातील कोणत्या जिल्ह्यात जास्त मिळेल? - सिंधुदुर्ग. 

·         खोपोली विद्युत केंद्र कोणत्या प्रकारचे आहे? - जलविद्युत. 

·         फळापासुन विविध पदार्थ बनवण्याचे कारखाने कोठे आहेत? - रत्नागिरी. 

·         पश्चिम रेल्वेचे मुख्यालय कोठे आहे? - मुंबई-चर्चगेट. 

·         भाताच्या गिरण्या सर्वाधिक कोठे आहेत? - रत्नागिरी. 

·         मासे डबाबंद करण्याचा उद्योग कोठे चालतो? - मुंबई, रत्नागिरी, मालवण. 

·         कोकण विकास योजनेत किती जिल्हे मोडतात? - सहा. 

·         नाव्हाशेवा बंदर कोठे आहे? - कोकण. 

·         महाराष्ट्रातील पहिले अभयारण्य कोणते? - कर्नाळा. 

·         महाराष्ट्राची वेधशाळा कोठे आहे? - मुंबई-कुलाबा. 

·         कोकणात मिठाचे उत्पादन कोणत्या जिल्ह्यात होते? - रत्नागिरी, रायगड. 

·         काँग्रेसचे शतक महोत्सवी अधिवेशन कोठे भरले होते? - मुंबई. 

·         महाराष्ट्रात सर्वात जास्त युरेनियम कोठे सापडते? - रत्नागिरी.

मुंबई प्रशासकीय विभागाबद्दल माहिती (प्रश्न-उत्तर) (भाग 3)

·         केळी भुकटी कोठे तयार होते? - वसई. 

·         रासायनिक द्र्व्यांचा कारखाना कोठे आहे? - पनवेल व अंबरनाथ. 

·         वनस्पती तूप कोठे बनवले जाते? - मुंबई. 

·         रासायनी कशासाठी प्रसिद्ध आहे? - खत व औषधे. 

·         गरम झर्‍यासाठी कोणते ठिकाण प्रसिद्ध आहे? - वज्रेश्वरी. 

·         चुंबकीय वेधशाळा कोठे आहे? - अलिबाग. 

·         महाराष्ट्राचा दक्षिण टोकाकडील घाटमाथ्यावरील निसर्गरम्य ठिकाण कोणते? - अंबाली. 

·         भारताचे पॅरिस कोणत्या शहरास म्हणतात? - मुंबई.

·         हाजीमलंग बाबाची कबर कोठे आहे? - कल्याण. 

·         दशभुजा गणपती कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - रत्नागिरी. 

·         महाडच्या गणपतीस काय म्हणतात? - वरदविनायक. 

·         प्रसिद्ध टिटवाळा गणपती कोणत्या जिल्हयात आहे? - ठाणे. 

·         गणपतीपुळे कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - रत्नागिरी. 

·         गरम पाण्याचे झरे असलेले वज्रेश्वरी कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - ठाणे. 

·         घारापुरीची लेणी कोणत्या शहराजवळ आहे? - मुंबई. 

·         कुडा जैन लेणी कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - रायगड. 

·         धानले जैन लेणी कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - रायगड. 

·         एलिफंटा लेणी कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - रायगड. 

·         कोकण कृषी विद्यापीठाची स्थापना कधी झाली? - 1972.

·          

·         महाराष्ट्रात एकूण किती कृषी विद्यापीठे आहेत? - चार.

·          

·         महाराष्ट्रात एकूण किती कृषी महाविद्यालये आहेत? - पंचवीस.

·          

·         डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर तंत्रज्ञान विद्यापीठ कोठे आहे? - लोणारे-रायगड. 

·         महाराष्ट्रात इंजिनिअरिंग रिसर्च इन्स्टिट्यूट कोठे आहे? - मुंबई. 

·         भारतीय विद्याभवन कोठे आहे? - मुंबई. 

·         शासकीय खार प्रशिक्षण प्रयोगशाळा कोठे आहे? - वडाळा. 

·         वुल रिसर्च असोसिएशन कोठे आहे? - मुंबई. 

·         टाटा मेमोरिअल सेंटर कोठे आहे? - मुंबई. 

·         सिल्क अँड आर्ट सिल्क रिसर्च ऑफ इंडिया कोठे आहे? - मुंबई. 

·         भाभा ऑटोमेटिक रिसर्च सेंटर कोठे आहे? - मुंबई. 

·         इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ जिओमॅग्नेटीझम ही संस्था कोठे आहे? - मुंबई. 

·         बॉम्बे टेक्सटाइल रिसर्च असोसिएशन ही संस्था कोठे आहे? - मुंबई. 

·         कॉलेज ऑफ अॅब्युलंस कोठे आहे? - मुंबई. 

·         ऑटोमॅटीक एनर्जी कोठे आहे? - मुंबई.

·          

·         टाटा इन्स्टिट्यूट ऑफ फंडामेंटल रिसर्च कोठे आहे? - मुंबई. 

·         आय.एन.एस.राजेंद्र सैनिक प्रशिक्षण देणारी संस्था कोठे आहे? - मुंबई. 

·         कॉटन टेक्नोलोजिकल रिसर्च लॅबरॉटरी कोठे आहे? - मुंबई. 

·         इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ बँकर्स कोठे आहे? - मुंबई. 

·         बॉम्बे नॅचरल हिस्ट्री कोठे आहे? - मुंबई. 

·         सेंट्रल इन्स्टिट्यूट ऑफ फिशरीज एज्युकेशन कोठे आहे? - मुंबई. 

·         उर्दू रिसर्च इन्स्टिट्यूट कोठे आहे? - मुंबई. 

·         जमनालाल बजाज इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट स्टडीज कोठे आहे? - मुंबई. 

·         राजेंद्र प्रसाद इन्स्टिट्यूट ऑफ कम्युनिकेशन स्टडीज कोठे आहे? - मुंबई. 

·         व्हिक्टोरिया ज्युबली टेक्निकल इन्स्टिट्यूट कोठे आहे? - मुंबई. 

·         जे.जे. कॉलेज ऑफ अर्कीटेक्चर कोठे आहे? - मुंबई. 

·         नॅशनल इन्स्टिट्यूट फॉर ट्रेनिंग इन इंस्ट्रियल इंजिनीअरिंग कोठे आहे? - मुंबई. 

·         नरोतम मोरारजी इन्स्टिट्यूट ऑफ शिंपींग कोठे आहे? - मुंबई. 

·         हाफकिन इन्स्टिट्यूट महाराष्ट्रात कोठे आहे? - मुंबई. 

·         नेव्हल केमिकल अँड मेटॉरॉजिकल लॅबॉटरी कोठे आहे? - मुंबई. 

·         अलियार जंग श्रवण विकलांग संस्था कोठे आहे? - मुंबई. 

·         ऑल इंडिया इन्स्टिट्यूट ऑफ फिजिकल मेडिसीन अँड रिहॅबिलेटेशन संस्था कोठे आहे? - मुंबई.

मुंबई प्रशासकीय विभागाबद्दल माहिती (प्रश्न-उत्तर) (भाग 2)

·         महाराष्ट्राच्या किनारपट्टीवर कोणती मृदा आढळते? - खारी माती.

·         कोकण विभागात कोणती मृदा आढळते? - तांबडी-जांभी. 

·         लोह व अल्युमिनीअमचे अधिक प्रमाण असणारी महाराष्ट्रातील माती कोणती? - जांभी.

·         रत्नागिरी जिल्ह्यात कोणती माती आढळते? - जांभी.

·         महाष्ट्रात कोणत्या ठिकाणी क्रोमाइट सापडते? - रत्नागिरी. 

·         डोलोमाईट महाष्ट्रात कोणत्या जिल्ह्यात आढळते? - रत्नागिरी. 

·         गरम पाण्याचे झरे असलेले साव व पाली कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - रायगड. 

·         गरम पाण्यासाठी प्रसिद्ध असलेले राजापूर कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - रत्नागिरी. 

·         काजुसाठी प्रसिद्ध ठिकाण कोणते? - मालवण. 

·         अलिबाग कोणत्या फळासाठी प्रसिद्ध आहे? - कलिंगड.

·         वसई कशासाठी प्रसिद्ध आहे? - केळी. 

·         चिकूसाठी प्रसिद्ध असलेले शहर कोणते? - डहाणू. 

·         लिची ही फळझाडे कोणत्या जिल्ह्यात आढळतात? - ठाणे. 

·         कोकणात प्रायोगिक तत्वावर कशाची लागवड करण्यात आलेली आहे? - निलगिरी. 

·         सर्वाधिक तांदुळ पिकवणारा जिल्हा कोणता? - रायगड. 

·         सर्वाधिक स्त्रियांचे प्रमाण असणारा जिल्हा कोणता? - रत्नागिरी. 

·         कोणत्या जिल्ह्यात स्त्रियांपेक्षा पुरुषाचे प्रमणा जास्त आहे? - मुंबई शहर. 

·         सर्वाधिक लोकसंख्या कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - मुंबई उपनगर. 

·         भात व मासे महाराष्ट्रातील कोणत्या लोकांचे अन्न आहे? - कोकणी. 

·         रायगड जिल्ह्यातील आदिवासी जमात कोणती? - कातकरी. 

·         महादेव कोळी, वारली, पारधी, ठाकर, भिल्ल या जमातीचे लोक कोणत्या जिल्ह्यात आढळतात? - ठाणे. 

·         आगरी आदिवासी जमात कोणत्या जिल्ह्यात मोठ्या प्रमाणात आढळते? - ठाणे. 

·         अप्सरा-अनुभट्टी कोठे आहे? - तारापूर. 

·         भारतातील अॅटोमिक पॉवर प्लॅट कोणत्या ठिकाणी आहे? - तारापूर. 

·         तारापूर अणू वीज केंद्राची स्थापना कोणत्या वर्षी झाली? - 1969.

·         मुंबई-गोवा मार्गावर कोणते शहर आहे? - वसई. 

·         राष्ट्रीय महामार्ग क्रमांक 17 हा कोणता मार्ग म्हणून ओळखला जातो? - मुंबई-गोवा. 

·         रत्नागिरी-मुंबई रेल्वे मार्ग कोणत्या नावाने ओळखला जातो? - कोकण रेल्वे. 

·         नेरळ-माथेरान हा कोणत्या प्रकारचा मार्ग आहे? - नॅरोगेज. 

·         कर्जत-खोपोली कोणत्या प्रकारचा रेल्वे मार्ग आहे? - ब्रॉडगेज. 

·         वसई रोड-दिवा जंक्शन ते रोहा हा कोणत्या प्रकारचा रेल्वे मार्ग आहे? - ब्रॉडगेज. 

·         चर्चगेट-विरार उपनगर मार्ग कोणत्या रेल्वे विभागात मोडतो? - पश्चिम. 

·         कोणते विमानतळ मुंबईत आहे? - सांताक्रुज. 

·         रेड्डी बंदर कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - सिंधुदुर्ग. 

·         मुंबई बंदरावरील तान कमी करण्यासाठी कोणते कृत्रिम बंदर तयार केले गेले आहे? - न्हावा शेवा. 

·         महाराष्ट्रात सध्या एकूण लहान-मोठी मिळून किती बंदरे आहेत? - 52. 

·         देशातील व्यापारापैकी किती टक्के व्यापार मुंबईत चालतो? - 25%.

·         महाराष्ट्राचे सर्वात उपयुक्त बंदर (नैसर्गिक) कोणते? - मुंबई. 

·         महाराष्ट्राचे सर्वात बंदर कोणते? - मुंबई. 

·         मुंबई बंदर सर्वात उपयुक्त आहे कारण - दळणवळणासाठी भरपूर साधने व रस्त्याचे जाळे मोठे आहे. 

·         कोणत्या मोसमात कोकणातील बंदरे बंद असतात? - पावसाळ्यात. 

·         खनिज निर्यातीसाठी कोकणातील कोणते बंदर विकसीत केले गेले आहे? - रेड्डी. 

·         लाकडी खेळणीसाठी कोणते गाव प्रसिद्ध आहे? - सावंतवाडी. 

·         मासेमारीत महाराष्ट्र कितव्या क्रमांकावर आहे? - पहिल्या. 

·         सर्वाधिक मासेमारी कोणत्या पाण्यात चालते? - खार्‍या. 

·         राष्ट्रीय केमीकल फर्टीलायझर प्रकल्प कोठे आहे? - पनवेल. 

·         मिठागरे असलेले जिल्हे कोणते? - रायगड, रत्नागिरी, ठाणे. 

·         रत्नागिरी किनार्‍याजवळ मिळणारे मासे कोणत्या प्रकारचे असतात? - कोळंबी. 

·         महाराष्ट्रात मत्सबीज व्यवसाय कधी सुरू झाला? - मे 1963. 

·         रायगड जिल्ह्यातील महत्वपूर्ण खत प्रकल्प कोणता? - थळवायशेत.

मुंबई प्रशासकीय विभागाबद्दल माहिती (प्रश्न-उत्तर) (भाग 1)

·         सातवाहनाची राजधानी कोणती? - रत्नागिरी. 

·         रायगड जिल्ह्याचे मुख्यालय कोठे आहे? - अलिबाग. 

·         महाराष्ट्रातील अति दक्षिणेकडील जिल्हा कोणता?- सिंधुदुर्ग. 

·         रायगड जिल्हा कोणत्या विभागात आहे? - कोकण. 

·         कोकण किनारपट्टी व महाराष्ट्राचे पठार यांच्या दरम्यानचा पर्वत कोणता? - सहयाद्रि. 

·         महाराष्ट्राचे नैसर्गिक रचनेच्या दृष्टीने किती भाग पडतात? - चार. 

·         महाराष्ट्राच्या पश्चिमेला कोणता समुद्र आहे? - अरबी.

·         कोणते भुरुप दक्षिण कोकणचे वैशिष्ट आहे? - सडा.

·         मुंबई विभागातील नवीन जिल्हा कोणता? - मुंबई उपनगर. 

·         सिंधुदुर्ग जिल्ह्याच्या दक्षिणेस कोणते राज्य आहे? - गोवा. 

·         कोकण व पठार असे स्वाभाविक बिभाग कशामुळे पडले आहेत? - सह्याद्रि पर्वतामुळे. 

·         क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने सर्वात लहान जिल्हा कोणता? - मुंबई.

·         कोणत्या जिल्ह्याच्या दक्षिणेस गोवा व कर्नाटक सीमा एकत्र येतात? - सिंधुदुर्ग. 

·         कोणत्या जिल्ह्याला सर्वाधिक समुद्र किनारपट्टी लाभलेली आहे? - रत्नागिरी. 

·         तेरेखोल पूलामुळे कोणती दोन राज्ये जोडली आहेत? - महाराष्ट्र-गोवा. 

·         महाराष्ट्रातील कोणत्या भागात 2500 ते 3000 मिलीमीटर पाऊस पडतो? - कोकण. 

·         महाराष्ट्रात कोणत्या विभागात सर्वाधिक पाऊस पडतो? - कोकण.

·         कोणत्या पर्वतामुळे कोकण किनारपट्टीस पाऊस पडतो? - सह्याद्रि. 

·         कोकणात सर्वाधिक पाऊस पाडण्याचे कारण? - अरबी समुद्रावरील चक्रीवादळ. 

·         खारे वारे कसे वाहतात? - दिवसा समुद्राकडून जमिनीकडे. 

·         माथेरान थंड हवेचे ठिकाण कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - रायगड. 

·         कोल्हापूर - रत्नागिरी रस्त्यावर कोणता घाट लागतो? - अंबाघाट. 

·         कोल्हापूर - सावंतवाडी या मार्गावर कोणता घाट लागतो? - अंबोली. 

·         कराड - चिपळून रस्त्यावरील घाट कोणता? - कुभांर्ली. 

·         पश्चिम घाटाची निर्मिती कशामुळे झाली आहे? - प्रस्तरभंगामुळे. 

·         सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील थंड हवेचे ठिकाण कोणते? - अंबोली. 

·         गवताळ जमीन कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - ठाणे. 

·         मुशी गवताचे सर्वाधिक प्रमाण कोठे आहे? - ठाणे. 

·         अती पाउस पडणार्‍या महाराष्ट्रातील भागात कोणत्या प्रकारची अरण्ये आढळतात? - सदाहरित. 

·         कर्नाळा अभयारण्य कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - रायगड. 

·         तानसा वन्य प्राणी अभयारण्य कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - ठाणे. 

·         बोरीवली संजय गांधी उद्यान कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - मुंबई. 

·         हॅगींग गार्डन कोठे आहे? - मुंबई. 

·         बोरीवली संजय गांधी उद्यानाचे क्षेत्रफळ किती आहे? - 103 चौ.कि.मी. 

·         कोकणात कोणत्या प्रकारचे वृक्ष आढळतात? - सदाहरित. 

·         फणसाड अभयारण्य कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - रायगड. 

·         अंबोली वनोद्यान कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - सिंधुदुर्ग. 

·         अर्नाळा वनोद्यान कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - ठाणे. 

·         वैतरणा, भातसा व तानसा तलाव कोणत्या जिल्ह्याला पानी पुरवठा करतात? - मुंबई. 

·         रत्नागिरी जिल्ह्यातील प्रसिद्ध धरण कोणते? - धामापुर. 

·         वैतरणा, उल्हास, सावित्री आणि वशीष्टी कोणत्या भागातून वाहतात? - कोकण विभाग. 

·         सूर्य योजना कोणत्या जिल्हयाकरिता आहे? - ठाणे. 

·         काळ योजना कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - रायगड. 

·         वैतरणा नदीवर कोणते धरण बांधले आहे? - मोडकसागर. 

·         भिरा अवजल प्रवाळ हा जलविद्युत प्रकल्प कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - रायगड.

·         महाराष्ट्राच्या घाटमाथ्यावर कोणती जमीन आढळते? - बरड. 

·         महाराष्ट्रातील मृदा किती विभागात विभागलेली आहे? - सात. 

·         नद्यांच्या पाणलोट क्षेत्रात कोणती मृदा आढळते? - काळी मृदा. 

·         नाचणी सारखी पिके कोणत्या प्रकारच्या जमिनीत येतात? - बरड.

पुणे प्रशासकीय विभागाबद्दल माहिती (प्रश्न-उत्तर) (भाग 3)

·         सातारा जिल्ह्यातील महाबळेश्वर येथून उगम पवणारी नदी कोणती? - कृष्णा. 

·         वेण्णा नदी कोणत्या नदीची उपनदी आहे? - कृष्णा.

·         पवना नदी कोणत्या नदीची उपनदी आहे? - कृष्णा. 

·         मुळा-मुठा नदीचा संगम कोठे झाला? - पुणे.

·         कृष्णा व वारणा नदीचा नदीचा संगम कोठे झाला? - हरीपुर.

·         कृष्णा-पंचगंगा नदीचा संगम कोठे झाला? - नरसोबाची वाडी. 

·         इंद्रायणी नदीच्या तीरावर वसलेले स्थळ कोणते? - देहु. 

·         शिवाजी सागर धरण कोणत्या नदीवर बांधलेले आहे? - कोयना. 

·         पुणे शहराला कोणत्या धरणातून पानी पुरवठा होतो? - खडकवासला. 

·         पानशेत धरण कोणत्या नदीवर आहे? - मुठा.

·         कोल्हापूर जिल्ह्यातील भोगावती नदीवर कोणते धरण बांधण्यात आले आहे? - राधानगरी. 

·         चांदोली धरण कोणत्या नदीवर आहे? - वारणा. 

·         पुणे जिल्ह्यातील भाटघर धरण कोणत्या नदीवर आहे? - नीरा.

·         कोयना धरणासाठी प्रसिद्ध असलेले हेळवाक कोणत्या जिल्हयात आहे? - सातारा. 

·         उजणी धरण कोणत्या नदीवर आहे? - भीमा. 

·         दुघगंगा योजनेचा फायदा कोणत्या जिल्ह्याला होतो? - कोल्हापूर.

·          

·         भीमा सिंचन योजनेपासून कोणत्या जिल्ह्यास पानी मिळते? - पुणे. 

·         मुळशी धरण कोणत्या जिल्हयात आहे? - पुणे. 

·         सांगली जिल्हयात कोणत्या प्रकारची माती आढळते? - जांभी. 

·         खार फुटलेल्या जमिनी कोणत्या जिल्ह्यात आढळतात? - सांगली. 

·         राजबेरी (स्ट्रोबेरी) साठी प्रसिद्ध असलेले ठिकाण कोणते आहे? - महाबळेश्वर. 

·         कागदी लिंबाचे उत्पादन कोठे होते? - अहमदनगर. 

·         कोयना जलविद्युत प्रकल्प कोठे आहे? - पोफळी. 

·         भाटघर जलविद्युत प्रकल्प कोठे आहे? - पुणे. 

·         तिल्लारी जलविद्यूत केंद्र कोठे आहे? - कोल्हापूर. 

·         पवना जलविद्युत केंद्र कोठे आहे? - पुणे. 

·         कोहापूर जिल्ह्यातील जलविद्युत केंद्र कोणते? - राधानगरी.

·         महाराष्ट्राचे मॅचेस्टर कोणत्या शहरास म्हणतात? - इचलकरंजी. 

·         चपलासाठी प्रसिद्ध असलेले कापसी हे कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - कोल्हापूर.

·         सर्वात जास्त हातमाग कोणत्या ठिकाणी उत्पादित केला जातो? - इचलकरंजी. 

·         इचलकरंजी कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - कोल्हापूर. 

·         महाराष्ट्रात रासायनिक द्रव्य तयार करण्याचा कारखाना कोठे आहे? - रसायणी पनवेल.

·         दारूगोळा बनवण्याचा कारखाना कोठे आहे? - खडकी-पुणे. 

·         चित्रपट व नाटक निर्मितीचे प्रमुख केंद्र कोठे आहे? - कोल्हापूर. 

·         विद्येचे माहेरघर म्हणून संबोधले जाणारे शहर कोणते? - पुणे. 

·         दत्ताचे जागृत स्थान औदुंबर कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - सांगली. 

·         ज्ञानेश्वराची समाधी कोठे आहे? - आळंदी. 

·         तुळजाभवानी मंदिर कोठे आहे? - तुळजापूर. 

·         कोणत्या ठिकाणी खंडोबाचे मंदिर आहे? - जेजूरी. 

·         पुणे जिल्ह्यातील माधवराव पेशवे वाडा कुठे आहे? - शनिवारवाडा. 

·         गोपाळपुरा घाट कोठे आहे? - देहु. 

·         सुप्रसिद्ध विठ्ठल रुखमाई मंदिर कोठे आहे? - पंढरपूर. 

·         देहु हे तीर्थक्षेत्र कोणत्या नदी काठी वसलेले आहे? - इंद्रायणी.

पुणे प्रशासकीय विभागाबद्दल माहिती (प्रश्न-उत्तर) (भाग 3)

·         सातारा जिल्ह्यातील महाबळेश्वर येथून उगम पवणारी नदी कोणती? - कृष्णा. 

·         वेण्णा नदी कोणत्या नदीची उपनदी आहे? - कृष्णा.

·         पवना नदी कोणत्या नदीची उपनदी आहे? - कृष्णा. 

·         मुळा-मुठा नदीचा संगम कोठे झाला? - पुणे.

·         कृष्णा व वारणा नदीचा नदीचा संगम कोठे झाला? - हरीपुर.

·         कृष्णा-पंचगंगा नदीचा संगम कोठे झाला? - नरसोबाची वाडी. 

·         इंद्रायणी नदीच्या तीरावर वसलेले स्थळ कोणते? - देहु. 

·         शिवाजी सागर धरण कोणत्या नदीवर बांधलेले आहे? - कोयना. 

·         पुणे शहराला कोणत्या धरणातून पानी पुरवठा होतो? - खडकवासला. 

·         पानशेत धरण कोणत्या नदीवर आहे? - मुठा.

·         कोल्हापूर जिल्ह्यातील भोगावती नदीवर कोणते धरण बांधण्यात आले आहे? - राधानगरी. 

·         चांदोली धरण कोणत्या नदीवर आहे? - वारणा. 

·         पुणे जिल्ह्यातील भाटघर धरण कोणत्या नदीवर आहे? - नीरा.

·         कोयना धरणासाठी प्रसिद्ध असलेले हेळवाक कोणत्या जिल्हयात आहे? - सातारा. 

·         उजणी धरण कोणत्या नदीवर आहे? - भीमा. 

·         दुघगंगा योजनेचा फायदा कोणत्या जिल्ह्याला होतो? - कोल्हापूर.

·          

·         भीमा सिंचन योजनेपासून कोणत्या जिल्ह्यास पानी मिळते? - पुणे. 

·         मुळशी धरण कोणत्या जिल्हयात आहे? - पुणे. 

·         सांगली जिल्हयात कोणत्या प्रकारची माती आढळते? - जांभी. 

·         खार फुटलेल्या जमिनी कोणत्या जिल्ह्यात आढळतात? - सांगली. 

·         राजबेरी (स्ट्रोबेरी) साठी प्रसिद्ध असलेले ठिकाण कोणते आहे? - महाबळेश्वर. 

·         कागदी लिंबाचे उत्पादन कोठे होते? - अहमदनगर. 

·         कोयना जलविद्युत प्रकल्प कोठे आहे? - पोफळी. 

·         भाटघर जलविद्युत प्रकल्प कोठे आहे? - पुणे. 

·         तिल्लारी जलविद्यूत केंद्र कोठे आहे? - कोल्हापूर. 

·         पवना जलविद्युत केंद्र कोठे आहे? - पुणे. 

·         कोहापूर जिल्ह्यातील जलविद्युत केंद्र कोणते? - राधानगरी.

·         महाराष्ट्राचे मॅचेस्टर कोणत्या शहरास म्हणतात? - इचलकरंजी. 

·         चपलासाठी प्रसिद्ध असलेले कापसी हे कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - कोल्हापूर.

·         सर्वात जास्त हातमाग कोणत्या ठिकाणी उत्पादित केला जातो? - इचलकरंजी. 

·         इचलकरंजी कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - कोल्हापूर. 

·         महाराष्ट्रात रासायनिक द्रव्य तयार करण्याचा कारखाना कोठे आहे? - रसायणी पनवेल.

·         दारूगोळा बनवण्याचा कारखाना कोठे आहे? - खडकी-पुणे. 

·         चित्रपट व नाटक निर्मितीचे प्रमुख केंद्र कोठे आहे? - कोल्हापूर. 

·         विद्येचे माहेरघर म्हणून संबोधले जाणारे शहर कोणते? - पुणे. 

·         दत्ताचे जागृत स्थान औदुंबर कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - सांगली. 

·         ज्ञानेश्वराची समाधी कोठे आहे? - आळंदी. 

·         तुळजाभवानी मंदिर कोठे आहे? - तुळजापूर. 

·         कोणत्या ठिकाणी खंडोबाचे मंदिर आहे? - जेजूरी. 

·         पुणे जिल्ह्यातील माधवराव पेशवे वाडा कुठे आहे? - शनिवारवाडा. 

·         गोपाळपुरा घाट कोठे आहे? - देहु. 

·         सुप्रसिद्ध विठ्ठल रुखमाई मंदिर कोठे आहे? - पंढरपूर. 

·         देहु हे तीर्थक्षेत्र कोणत्या नदी काठी वसलेले आहे? - इंद्रायणी.

पुणे प्रशासकीय विभागाबद्दल माहिती (प्रश्न-उत्तर) (भाग 2)

·         जेजूरी हे देवालय कोणत्या नदी तिरी आहे? - कर्हा.

·         महाराष्ट्राची सांस्कृतिक राजधानी कोठे आहे? - पुणे. 

·         महाराष्ट्रातील अति दक्षिणेकडील जिल्हा कोणता? - सिंधुदुर्ग. 

·         महाराष्ट्र विकास प्राधिकरण कोठे आहे? - पुणे. 

·         सातारा जिल्ह्यातील महत्वाचा पर्वत कोणता? - महाबळेश्वर.

·         तोरणा हा किल्ला कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - पुणे. 

·         मकरंदगड हे पर्वत शिखर कोणत्या पर्वता येते? - सातारा.

·         पुणे जिल्ह्यातील शिंगी या पर्वताची ऊंची किती? - 1293 मी. 

·         पुणे जिल्ह्यातील पर्वत शिखर कोणते? - नाणे घाट. 

·         महादेवाचा डोंगर कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - सातारा. 

·         पुणे व नगर सीमेवर कोणता डोंगर आहे? - हरिषचंद्र. 

·         पुणे व सातारा जिल्ह्यातील पर्वतशिखर कोणते? - इरली.

·         सह्याद्रि पर्वतातील नाणेघाट पर्वत शिखराची उंची किती? - 1264 मी. 

·         पश्चिम घाटास कोणत्या नावाने ओळखतात? - सह्याद्रि. 

·         खंबाटकी महामार्ग कोणत्या महामार्गावर आहे? - पुणे-सातारा. 

·         पुणे-बारामती मार्गावर कोणता घाट आहे? - दिवाघाट.

·         प.महाराष्ट्रातील महत्वाचे थंड हवेचे ठिकाण कोणते? - महाबळेश्वर. 

·         पुणे जिल्ह्यातील थंड हवेचे ठिकाण कोणते? - खंडाळा.

·         कोल्हापूर जिल्ह्यातील थंड हवेचे ठिकाण कोणते? - पन्हाळा. 

·         शिवाजी वस्तु संग्रहालय कोठे आहे? - सातारा.

·         सातारा जिल्ह्यातील थंड हवेचे ठिकाण कोणते? - पंचगणी. 

·         पुणे जिल्ह्यातील थंड हवेचे ठिकाण कोणते? - भीमाशंकर. 

·         सधानगरी अभयारण्य कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - कोल्हापूर. 

·         सागेश्वर अभयारण्य कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - सांगली. 

·         भिमाशंकर अभयारण्य कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - पुणे. 

·         सांगली-कोल्हापूर जिल्ह्यातील अभयारण्य कोणते? - चार्दोली. 

·         मधुमक्षीका पालनासाठी प्रसिद्ध ठिकाण कोणते? - महाबळेश्वर. 

·         सागरेश्वर अभयारण्य कशासाठी प्रसिद्ध आहे? - हरिण. 

·         हरिण व डुकरासाठी प्रसिद्ध कोयना अभयारण्य कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - सातारा. 

·         ज्ञानेश्वर अभयारण्य कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - पुणे. 

·         सिंहगड वनोद्यान कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - पुणे. 

·         पाचगाव पार्वती वनोद्यान कोठे आहे? - पुणे. 

·         कोल्हापूर जिल्ह्यातील उद्यान कोणते? - तबक उद्यान-पन्हाळा. 

·         आळते हातकंगले वनोद्यान कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - कोल्हापूर. 

·         भाबुर्डा वनोद्यान कोणत्या जिल्हयात आहे? - पुणे. 

·         मुळा-मुठा वनोद्यान कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - पुणे. 

·         प्रतापगड वनोद्यान कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - सातारा. 

·         शिवनेरी वनोद्यान कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - पुणे. 

·         दाजीपूर अभयारण्य कशासाठी प्रसिद्ध आहे? - गव्यासाठी. 

·         इद्रायणी, मुळा-मुठा, सीना, घोड या कोणत्या नदींच्या उपनद्या आहेत? - भीमा.

·         नीरानदी कोणत्या नदीची उपनदी आहे? - भीमा.

पुणे प्रशासकीय विभागाबद्दल माहिती (प्रश्न-उत्तर) (भाग 1)

·         भारतातील पहिली सहकारी सूत गिरणी कोणत्या ठिकाणी आहे? - इचलकरंजी. 

·         महाराष्ट्रातील पहिले वर्तमान पत्र कोणते? - दर्पण. 

·         मराठी विश्वकोष निर्मितीचे कार्य कोठे कार्यरत आहे? - वाई. 

·         प्रसिद्ध राजा केळकर वस्तुसंग्रहालय कोठे आहे? - पुणे. 

·         कोयना भूकंप कोणत्या वर्षी झाला होता? - 1969.

·         राणी ताराबाईची महाराष्ट्रातील राजधानी कोणती? - पन्हाळगड. 

·         राजंगावचा अष्टविनायक कोणत्या नावाने ओळखला जातो? - महागणपती.

·          

·         ओझर येथील गणपती कोणत्या नावाने ओळखला जातो? - श्री.विघ्नेश्वर. 

·         थेऊरच्या गणपतीस काय म्हणतात? - चिंतामणी. 

·         बल्लाळेश्वर हा अष्टवियनायक कोणत्या ठिकाणी आहे? - पाली. 

·         अष्टविनायकापैकी किती अष्टीविनायक एकट्या पुणे जिल्ह्यात आहेत? - पाच. 

·         लेण्याद्रीच्या गणपतीस काय म्हणतात? - गिरीगात्मक. 

·         महाडच्या गणपतीस काय म्हणतात? - वरदवियानक. 

·         चोखामेळा मंदिर कोठे आहे? - देहु. 

·         मराठी साहित्याचे आध्यजनक कोण? - ज्ञानेश्वर. 

·         पंढरपूर येथे चोखामेळा धर्मशाळा कोणी स्थापन केली? - गाडगे महाराज. 

·         रांगणा हा किल्ला कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - कोल्हापूर. 

·         'सुख पाहता गव्हाएवढेl दुख पहाता पर्वताएवढेl' 
या ओळी कोणाच्या आहेत? - तुकाराम महाराज. 

·         'राकट देशा कणखर देशा' असे महाराष्ट्राचे वर्णन कोणी केले आहे? - कुसुमाग्रज. 

·         कोल्हापूरच्या उत्तर सिमेवरून वाहणारी नदी कोणती? - वारण. 

·         भारतीय इतिहास संशोधक मंडळ कोठे आहे? - पुणे. 

·         कस्तुरबा गांधी यांची समाधी कोठे आहे? - पुणे. 

·         नागफणी कडा कोणत्या ठिकाणी आहे? - लोणावळा. 

·         पन्हाळगड, विशालगड हे कोणत्या जिल्ह्यात आहेत? - कोल्हापूर. 

·         भीमाशंकर कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - पुणे. 

·         सदाहरित जंगले महाराष्ट्रात कोठे आढळतात? - पश्चिम महाराष्ट्रात.

·         भांबुर्डी अभयारण्य कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - पुणे. 

·         तबक उद्यान कोठे आहे? - पन्हाळगड. 

·         तुळशी उद्यान कोठे आहे? - पुणे. 

·         जेजूरी हे देवालय कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - पुणे. 

नाशिक प्रशासकीय विभागाबद्दल माहिती (प्रश्न-उत्तर) (भाग 4)

·         पहिली प्राथमिक शाळा कोठे सुरू झाली? - पुणे. 

·         खोपोली हे कोणत्या प्रकारचे विद्युत केंद्र आहे? - जलविद्युत. 

·         कोल्हापूर जिल्ह्यात कोणते जलविद्युत केंद्र आहे? - राधानगरी.

·         कोयना धरणाची भिंत किती लांब आहे? - 800 मी. 

·         कोयना धरणाची उंची किती आहे? - 85 मी. 

·         विद्युत निर्मिती नंतर कोयना नदीचे पाणी कोणत्या नदीत सोडतात? - वशीष्टी. 

·         कोणत्या नदिस महाराष्ट्राची भाग्यलक्ष्मी म्हणतात? - कोयना.

·         देहु-आळंदी हे गाव कोणत्या नदीकाठी आहे? - इंद्रायणी.

·         यंत्रे व यंत्राचे भाग कोणत्या जिल्ह्यात बनतात? - पुणे. 

·         तळेगाव-ओगलेवाडी येथे प्रामुख्याने कशाचे कारखाने आहेत? - काचसामान बनवण्याचे. 

·         सातारा किर्लोस्करवाडी येथे प्रामुख्याने कशाचे कारखाने आहेत? - शेती अवजारे.

·         चादरीसाठी कोणते ठिकाण प्रसिद्ध आहे? - सोलापूर. 

·         घारापुरीची कोरीव लेणी कोठे आहे? - मुंबई जवळ. 

·         दक्षिण काशी म्हणून कोणत्या शहरास संबोधले जाते? - पैठण. 

·         पेशवे उद्यान, सारसबाग हे कोणत्या शहरात आहे? - पुणे. 

·         अंबाबाईचे मंदिर कोणत्या शहरात आहे? - कोल्हापूर. 

·         चंद्रभागा हे नाग कोणत्या नदीचे आहे? - भीमा. 

·         पुण्याजवळ मुंडवा येथे कशाचा कारखाना आहे? - कागद बनवण्याचा. 

·         इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे कोणत्या जिल्ह्यात बनवतात? - पुणे.

·         तीनही रेल्वेगेज असणारे महाराष्ट्रातील ठिकाण कोणते? - मिरज.

·         रयत शिक्षण संस्थेची स्थापना कोणत्या जिल्ह्यात झाली? - सातारा.

·         प्रती सरकारची स्थापना कोणत्या शहरात झाली? - सातारा. 

·         हळद उत्पादनासाठी कोणत्या जिल्ह्याचा उल्लेख करतात? - सांगली. 

·         महाराष्ट्रातील पहिला दुध भुकटी कारखाना कोणत्या ठिकाणी आहे? - मिरज. 

·         राधानगरी हे धरण कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - कोल्हापूर. 

·         गव्यासाठी प्रसिद्ध असलेले ठिकाण कोणते? - दाजीपूर. 

·         महाराष्ट्रातील कोरडवाहू संशोधन केंद्र कोठे आहे? - सोलापूर. 

·         संत विद्यापीठ म्हणून या शहराचा उल्लेख करतात? - पैठण. 

·         ज्ञानेश्वरांचे ज्ञानेश्वरी कोठे लिहली? - नेवासे. 

·         शेगांव या ठिकाणी कोणाची समाधी आहे? - गजानन महाराज. 

·         प्रसिद्ध बाहुबलीची मूर्ती कोणत्या ठिकाणी आहे?- श्रवण बेळगोळा (कर्नाटक).

·         कृष्णा व वेण्णा नद्यांचा संगम कोठे झाला आहे? - माहुली. 

·         सर्वात कमी पाऊस कोणत्या जिल्ह्यात पडतो? - सोलापूर.

नाशिक प्रशासकीय विभागाबद्दल माहिती (प्रश्न-उत्तर) (भाग 3)

·         नाशिक जिल्ह्यात कांदावून केंद्र शकरकडे - निफाड व लासलग.

·         चलनी नोटा व पोस्ट कार्ड छापण्याचा कारखाना कोठे आहे? - नाशिक. 

·         ओझर कशासाठी प्रसिद्ध आहे? - संरक्षण साहित्य. 

·         कुंभमेण्यासाठी कोणते ठिकाण प्रसिद्ध आहे - नाशिक.

·         जनकापूर धरण कोणत्या नदीवर बांधले आहे? - गिरणा. 
 

·         कोणत्या राणीने नगर येथे राज्य केले? - चाँदबीबी. 

·         महाराष्ट्रातील उत्तरेकडील जिल्हा कोणता? - नंदुरबार. 

·         कोणते राज्य महाराष्ट्राच्या आग्नेयेस आहे? - आंध्रपदेश. 

·         महाराष्ट्रातील कोणत्या जिल्ह्याच्या सीमा जास्तीत जास्त जिल्हयांशी संलग्न आहेत? - अहमदनगर. 

·         नाशिक जिल्ह्यातील त्र्यंबकेश्वर पर्वत शिखराची उंची किती आहे? - 1244 मीटर. 

·         महाराष्ट्रातील सर्वात उंच शिखर कळसूबाई कोणत्या जिल्ह्यात येते? - अहमदनगर. 

·         हरिश्चंद्र पर्वत शिखर कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - अहमदनगर. 

·         नाशिक जिल्ह्यातील साल्हेर पर्वतशिखर कोणत्या पर्वतात आहे? - सह्याद्रि. 

·         साल्हेर पर्वत शिखराची उंची किती? - 1567 मी. 

·         महाराष्ट्राच्या उत्तर सीमेला लागून कोणत्या पर्वताची रांग पसरलेली आहे? - सातपुडा. 

·         तोरणमाळ हे शिखर कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - नंदुरबार. 

·         देऊळगाव रेहकुरी अभयारण्य कशासाठी प्रसिद्ध आहे? - काळवीटासाठी. 

·         अहमदनगर जिल्ह्यातील थंड हवेचे ठिकाण कोणते? - भंडारदरा. 

·         रोशा जातीचे गवत कोठे आढळते? - धुळे, नंदुरबार, जळगाव. 

·         माळढोक पक्षासाठी प्रसिद्ध असलेले अभयारण्य कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - अहमदनगर व सोलापूर.

·         धुळे जिल्ह्यात कोणते अभयारण्य आहे? - अनेर. 

·         पाल अभयारण्य कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - जळगाव. 

·         पाटणा देवी उद्यान कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - जळगाव. 

·         गंगापूर वनोद्यान कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - नाशिक. 

·         सप्तशृंगी वनोद्यान कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - नाशिक. 

·         नंदुरबार जिल्ह्यातील वनोद्यान कोणते? - तोरणमाळ.

·         कोयना नदीवर कोणता ठिकाणी धरण आहे? - कोयना नगर. 

·         कोयना धरणास काय म्हणतात? - शिवाजी सागर. 

·         महाबळेश्वर या थंड हवेच्या ठिकाणाची उंची किती? - 1438 सें.मी. 

·         भोगावती नदीवर कोठे धरण बांधले आहे? - राधानगरी.

नाशिक प्रशासकीय विभागाबद्दल माहिती (प्रश्न-उत्तर) (भाग 2)

·         श्रीरामपूर कशासाठी प्रसिद्ध आहे? - मोसंबी. 

·         भारतातील पहिला सहकारी साखर कारखाना कोठे आहे? - प्रवरानगर. 

·         प्रवरा नदी कोणत्या नदीची उपनदी आहे? - गोदावरी. 

·         रेहकुरी अभयारण्य कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - अहमदनगर. 

·         हरिषचंद्र डोंगररांग कोणत्या दोन जिल्ह्याच्या सीमेवरून जाते? - नगर व पुणे. 

·         नंदूरबार जिल्ह्यातून नर्मदा नदी किती कि.मी. वाहते? - 58 कि.मी. 

·         नंदुरबार जिल्ह्यातून जाणार्‍या पर्वत रांगेस काय म्हणतात? - तोरणमाळ पठार. 

·         तोरणमाळ हे थंड हवेचे ठिकाण कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - नंदुरबार. 

·         जळगावला पूर्वी काय म्हणत असत? - पूर्व खानदेश.

·         राज्यात सर्वाधिक आदिवासी जमात कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - नंदुरबार.

·         नाशिक जिल्ह्यातील कोणते गाव सूतगिरण्यासाठी प्रसिद्ध आहे? - मालेगाव.

·         पितांबरासाठी प्रसिद्ध असे नाशिक जिल्ह्यातील गाव कोणते? - येवले. 

·         नांदूर-मधमेश्वर पक्षी अभयारण्य कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - नाशिक.

·         भंडारदरा धरण कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - अहमदनगर. 

·         राळेगण सिद्धी हे गाव कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - अहमदनगर. 

·         आर्मड कोअर सेंटर कोठे आहे? - अहमदनगर. 

·         महाराष्ट्रातील क्षेत्रफळाने सर्वात मोठा जिल्हा कोणता? - अहमदनगर. 

·         पोकरी औष्णिक वीज केंद्र कोठे आहे? - भुसावळ. 

·         मुंबई-हावडा ब्रॉडगेज कोणत्या जिल्ह्यातून जातो? - जळगाव. 

·         आदिवासी लोकसंख्येच्या बाबतीत महाराष्ट्रात नंदुरबार जिल्ह्याचा कितवा क्रमांक लागतो? - पहिला. 

·         कोणता जिल्हा रस्त्याच्या मार्गाने गुजरात व मध्यप्रदेश राज्यांशी जोडला आहे? - नंदुरबार.

·         6 व्या क्रमांकाचा राष्ट्रीय महामार्ग कोणता? - धुळे-नागपूर. 

·         मुंबई-आग्रा हा महामार्ग कोणत्या जिल्ह्यातून जातो? - धुळे. 

·         सूरत-धुळे-नागपूर हा माहामार्ग कोणत्या क्रमांकाचा आहे? - 6. 

·         राजवाडे वस्तुसंग्रहालय कोठे आहे? - धुळे. 

·         अस्थंबा शिखर कशासाठी प्रसिद्ध आहे? - अश्वथामाचे निवास. 

·         पोलिस उपनिरीक्षिक प्रशिक्षण केंद्र कोठे आहे? - नाशिक. 

·         राष्ट्रीय महामार्ग क्र. 50 कोठून कोठे जातो? - पुणे-नाशिक. 

·         महाराष्ट्रात सुरू होणारा व महाराष्ट्रात संपणारा राष्ट्रीय महामार्ग कोणता? - पुणे-नाशिक (क्र.50) न्हावासेवा-पळसपे (क्र.4ब), धुळे-सोलापूर (क्र.211).

नाशिक प्रशासकीय विभागाबद्दल माहिती (प्रश्न-उत्तर) (भाग 1)

·         गोदावरी नदी कोठे उगम पावते? - त्र्यंबकेश्वर. 

·         स्कूल ऑफ आर्टिलरी कोठे आहे? - देवळाली नाशिक. 

·         नाशिक कोणत्या नदीकाठी वसलेले आहे? - गोदावरी.

·         गांगपूर धरण कोणत्या नदीवर बांधलेले आहे? - गोदावरी. 

·         वारणा नदी कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - नाशिक. 

·         कोणत्या फळासाठी नाशिक प्रसिद्ध आहे? - द्राक्षे.

·         नाशिक शहर कोणाचे तीर्थक्षेत्र आहे? - हिंदूचे. 

·         संरक्षण साहित्य निर्मितीच्या ओझर कारखाना कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - नाशिक. 

·         देवळाली कशासाठी प्रसिद्ध आहे? - लष्कर छावणी. 

·         संगमनेर शहर कोणत्या नदीसाठी वसलेले आहे? - प्रवरा.

·         भंडारदरा विद्युत प्रकल्प कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - अहमदनगर. 

·         अहमदनगर जिल्ह्यात सरासरी पाऊस किती पडतो? - 55 सें.मी. 

·         अहमदनगर जिल्हा कोणत्या खोर्‍यात वसला आहे? - गोदावरी. 

·         निळवंडे धरण कोणत्या जिल्ह्यात बांधलेले आहे? - अहमदनगर. 

·         केळीसाठी कोणता जिल्हा प्रसिद्ध आहे? - जळगाव. 

·         वरणगाव संरक्षण साहित्य निर्मिती कारखाना कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - जळगाव. 

·         चाळीसगांव-धुळे ब्रॉडगेज कोणत्या जिल्ह्यातून जातो? - जळगाव. 

·         उत्तर महाराष्ट्र विद्यापीठ कोठे आहे? - जळगाव. 

·         जळगाव जिल्ह्यात सरासरी पाऊस किती पडतो? - 74 सें.मी. 

·         पश्चिम खानदेश म्हणजेच आत्ताचा कोणता जिल्हा? - धुळे. 

·         सरदार सरोवर प्रकल्प कोणत्या जिल्हयांशी संबंधीत आहे? - नंदुरबार. 

·         कोणत्या नदीच्या खोर्‍यात नंदुरबार जिल्हा वसला आहे? - तापी. 

·         नंदुरबार जिल्ह्यात आदिवासी प्रमाण किती टक्के आहे? - 50%.

·         धुळे जिल्ह्यातून कोणता राष्ट्रीय महामार्ग जातो? - सूरत-नागपूर.

·         भुसावळ हे रेल्वे स्टेशन कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - जळगाव. 

·         जळगाव जिल्ह्यातून कोणता लोहमार्ग जातो? - धुळे-कलकत्ता. 

·         जळगाव जिल्हा कोणत्या नदीच्या खोर्‍यात वसला आहे? - तापी. 

महाराष्ट्रात दुसर्‍यांदा प्रवेश करणारी नदी जळगाव जिल्ह्यातून जाते ती कोणती? - तापी. 

यशवंतराव चव्हाण मुक्त विद्यापीठ कोठे आहे? - नाशिक. 

मराठी चित्रपट सृष्टीचे जनक दादासाहेब फाळके यांची कर्मभूमी कोणत्या जिल्ह्यात येते? - नाशिक. 

सिन्नर कशासाठी प्रसिद्ध आहे? - विडी उद्योग. 

नाशिक जिल्ह्यात सरासरी किती पाऊस पडतो? - 100 सें.मी. 

सिक्युरिटी प्रेस कोठे आहे? - नाशिक. 

नेवासे कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - अहमदनगर.

नागपूर प्रशाकीय विभागाबद्दल माहिती (प्रश्न-उत्तर) (भाग 4)

·         डोंगर उताराची तांबडी माती कोठे आढळते? - भंडारा-गडचिरोली. 

·         विदर्भात भुईमुगाचे उत्पादन कोणत्या जिल्ह्यात होते? - नागपूर, वर्धा. 

·         विदर्भात मिरची उत्पादन अधिक प्रमाणात कोठे आढळते? - नागपूर. 

·         दगडी कोळशाच्या खाणी नागपूर जिल्ह्यात कोठे आहेत? - उमरेड-कामठी. 

·         नवेगाव राष्ट्रीय उद्यान कोठे आहे? - गोंदिया. 

·         विदर्भात एकूण क्षेत्रफळांच्या किती टक्के खनिजे आहेत? - 12.33%. 

·         वर्धा व वैनगंगा नद्यांचा संगम कोठे होतो? - शिवणी. 

·         मध्यप्रदेशात बैतुल जिल्ह्यात पूर्वभागातून कोणती नदी वाहते? - वर्धा. 

·         कंहान, वर्धा, पैनगंगा कोणत्या नदीच्या उपनद्या आहेत? - वैनगंगा. 

·         भंडारा, चंद्रपूर, गडचिरोली जिल्ह्याच्या पुर्वभागातुन कोणती नदी वाहते? - वैनगंगा. 

·         नागपूर जिल्ह्यात पाठनसावंगी सिलेवाडा येथे कशाच्या खाणी आहेत? - दगडी कोळसा. 

·         मॅगनीजच्या सुमारे 200 खाणी भंडारा जिल्ह्यातील कोणत्या तालुक्यात आहेत? - भंडारा. 

·         नागपूर जिल्ह्यातील कंहान येथे कोणता धातू शुद्ध केला जातो? - मॅगनीज. 

·         भंडारा जिल्ह्यात चीनी मातीचा उद्योग कोठे केला आहे? - तुमसर. 

·         सर्वात कमी नागरी वस्ती कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - गडचिरोली. 

·         युद्ध उपयोगी साहित्य चंद्रपूर जिल्ह्यात कोठे उत्पादित होते? - भद्रावती. 

·         कोणते शहर गांधीजीशी निगडीत आहे? - वर्धा. 

·         अंबाझरी या तलावातून कोणत्या शहराला पानीपुरवठा होतो? - नागपूर. 

·         सिताबर्डी किल्ला कोणत्या शहराचे वैशिष्ट्ये आहे? - नागपूर. 

·         गडचिरोली जिल्ह्यात देसाईगंज येथे कशाचा कारखाना आहे? - कागद. 

·         नागपूरजवळ कंहान येथे कशाचा कारखाना आहे? - कागद. 

·         विदर्भात हातमागाच्या गिरण्या कोठे आहेत? - नागपूर. 

·         कोशा रेशीम साड्यासाठी चंद्रपूर आणि भंडारा जिल्ह्यातील कोणती गावे प्रसिद्ध आहेत? - नागभीड, एकोडी.

·         विदर्भातील कोणती गावे भाताच्या गिरण्यासाठी प्रसिद्ध आहेत? - तुमसर, चंद्रपूर, गडचिरोली, भंडारा. 

·         तेंदूची पाने गोळा करण्याचा उद्योग विदर्भात कोठे चालतो? - चंद्रपूर, भंडारा, नागपूर, गडचिरोली. 

·         लोकरीपासून घोंगड्या कोठे तयार होतात? - गडचिरोली. 

·         बांबुचा उद्योग कोठे चालतो? - गडचिरोली, चंद्रपूर. 

·         नवेगाव बांध राष्ट्रीय उद्यान कशासाठी प्रसिद्ध आहे? - निलगाय व स्थलांतरील पक्षी. 

·         महाऔष्णिक विद्युत केंद्र विदर्भात कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - चंद्रपूर.

• चंद्रपूर व भंडारा येथे कश्याचे उत्पादन मोठ्या प्रमाणात होते? - तांदूळ. 
• कामठी येथे कशाच्या खाणी आहेत? - दगडी कोळसा. 
• महाराष्ट्रात सर्वाधिक जस्त उत्पादन करणारा जिल्हा कोणता? - नागपूर. 
• तांबे कोणत्या जिल्ह्यात विपुल प्रमाणात मिळते? - चंद्रपुर. 
• भंडारा जिल्ह्यात मंगल धातूच्या खाणी कोठे आहे? - तुमसर.
• महाराष्ट्र खाण महामंडळाचे मुख्यालय कोठे आहे? - नागपूर. 
• कोणत्या जिल्ह्यात सर्वाधिक शिसे मिळते? - नागपूर. 
• रामटेक कोणत्या खाणीसाठी प्रसिद्ध आहे? - मॅगनीज. 
• लोखंडासाठी प्रसिद्ध असलेले देऊळगाव कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - गडचिरोली. 
• सावनेर कशासाठी प्रसिद्ध आहे? - मॅगनीज. 
• कायनाईटच्या खाणी कोठे आहेत? - देहुगाव-भंडारा. 
• क्रोमईट कोठे सापडते? - भंडारा. 
• अभ्रक कोठे मिळते? - नागपूर. 
• सर्वाधिक लोखंड कोणत्या जिल्ह्यात मिळते? - नागपूर. 
• चंद्रपूर जिल्ह्यात कोणत्या प्रकारची माती आढळते? - तांबडी माती. 
• तापी व पूर्णा खोर्‍यात कोणती माती आढळते? - गाळमिश्रीत. 
• भंडारा जिल्ह्यात कोणती माती आढळते? - उथळ व चिकन. 
• महाराष्ट्र व आंध्रप्रदेश या राज्यांमध्ये कोणता संयुक्त प्रकल्प आहे? - तेलगु-गंगा. 
• इंचमपल्ली प्रकल्प संयुक्तपणे राबवणारी राज्ये कोणती? - महाराष्ट्र, मध्यप्रदेश, आंध्रप्रदेश.
• लेंडी प्रकल्पात महाराष्ट्राने कोणत्या राज्याचे सहकार्य घेतले आहे? - आंध्रप्रदेश. 
• पेंच प्रकल्प कोणत्या राज्याच्या सहकार्‍यांने उभारला गेला आहे? - मध्यप्रदेश. 
• इडियाडोह योजना कोठे आहे? - भंडारा-चंद्रपूर. 
• बांध योजना कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - भंडारा. 
• पेंच योजनेचा फायदा कोणत्या जिल्ह्यांना होतो? - नागपूर-भंडारा. 
• महाराष्ट्रात सर्वाधिक तलावांचा जिल्हा कोणता? - भंडारा व गोंदिया. 
• बोर नदीवरील यशवंत धरण कोठे आहे? - वर्धा. 
• रामटेक कोणत्या नदीकाठी वसलेले आहे? - नाग. 
• पैनगंगा कोणत्या नदीची उपनदी आहे? - वैनगंगा.
• वैनगंगा नदी कोठे उगम पावते? - शिवणी.
• वर्धा नदी कोणत्या पर्वतातून उगम पावते? - सातपुडा. 
• कंहान नदी कोणत्या नदीची उपनदी आहे? - वैनगंगा.
• महाराष्ट्रातील अतिपूर्वेकडील महत्वाची नदी कोणती? - वैनगंगा.
• कस्तुरचंद पार्क कोठे आहे? - नागपूर. 
• वर्धा जिल्ह्यातील अभयारण्य कोणते? - बोर. 
• देऊळगाव रेहुकरी अभयारण्य कोठे आहे? - अहमदनगर. 
• चंद्रपूर-भंडारा जिल्ह्यात पावसाचे प्रमाण जास्त असूनही पणझडी प्रकारची अरण्ये आढळतात? - कारण उन्हाळ्यात हवेतील तसेच जमीनीतील आद्रता अतिशय कमी असल्याने वृक्षाची पाने गळून पडतात. 
• सांबर-चितळ प्राणी कोणत्या जिल्ह्यात आढळतात? - चंद्रपूर. 
• कोणत्या विभागात सर्वाधिक जंगले आहेत? - विदर्भ. 
• महाराष्ट्रात सर्वात जास्त जंगल उत्पादन कशाचे होते? - जंगल-लाकूड. 
• विदर्भात प्रामुख्याने कोणत्या प्रकारची जंगले आढळतात? - आर्द्र पानझडी.
• नागपूर जिल्हयातील थंड हवेचे ठिकाण कोणते? - रामटेक.
• नॅशनल एनव्हायरमेंट इंजि.इन्स्टिट्यूट कोठे आहे? - नागपूर. 
• सेंट्रल पब्लिक हेल्थ इजि.रिसर्च इन्स्टिट्यूट कोठे आहे? - नागपूर. 
• सर्वात जास्त सिंचन क्षेत्र असणारा जिल्हा कोणता? - भंडारा.
• मध्यवर्ती वस्तु संग्रहालय कोठे आहे? - नागपूर. 
• गोंडवन विभाग कोणत्या जिल्ह्यांना म्हणतात? - भंडारा, चंद्रपूर, गडचिरोली, गोंदिया.
• नागपूर, चंद्रपूर, भंडारा, गोंदिया, गडचिरोली जिल्ह्यात पावसाचे प्रमाण किती आहे? - 100-300 सें.मी.
• चंद्रपूर जिल्ह्यातील औष्णिक वीज केंद्र कोठे आहेत? - चंद्रपूर(दुर्गापूर). 
• कोराडी औष्णिक वीजकेंद्र कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - नागपूर.
•  
• गडचोरोली जिल्ह्याच्या पूर्व भागात कोणत्या प्रकारची माती आढळते? - जांभी-तांबडी माती.

नागपूर प्रशाकीय विभागाबद्दल माहिती (प्रश्न-उत्तर) (भाग2)

·         खनिज कोळसा कोठे मिळतो? - भंडारा व गोंदिया. 

·         चंद्रपूर पेक्षा अधिक जंगलमय जिल्हा कोणता? - गडचिरोली. 

·         नागपूर टाईम्स हे दैनिक कोठून प्रसिद्ध होते? - नागपूर. 

·         'नागपूर पत्रिका' हे नियतकालीक कोठून प्रसिद्ध होते? - नागपूर. 

·         रामटेक कोणत्या टेकड्यावर वसलेले आहे? - रामगिरी पर्वत.

·         कालिदासाने मेघदुत काव्य कोठे लिहिले? - रामटेक. 

·         ब्राम्हण कालीन शिल्पकलेचा नमुना असलेली राम, लक्ष्मण, सीता यांची मंदिरे कोठे आहेत? - रामटेक. 

·         फ्यूअल इंस्टूमेंट अँड इंजिनियर्स लि. ही संस्था कोठे आहे? - पांढरकवढा. 

·         विकर पॉवर संस्था कोठे आहे? - आर्वी. 

·         नॅशनल फायर सर्व्हिस कॉलेज कोठे आहे? - नागपूर. 

·         भांदक बौद्ध लेणी कोणत्या जिल्ह्यात आहेत? - चंद्रपूर. 

·         उपग्रह दळणवळण केंद्र कोठे आहे? - आर्वी. 

·         राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज कॅन्सर हॉस्पिटल कोठे आहे? - नागपूर. 

·         गांधीजीचा सेवाश्रम कोठे आहे? - वर्धा. 

·         विदर्भातील प्रमुख शैक्षणिक केंद्र कोणते? - नागपूर. 

·         महाराष्ट्रातील सर्वात मोठा कागद कारखाना कोठे आहे? - चंद्रपूर जिल्ह्यात बल्लारपूर येथे. 

·         जवसाचे तेल काढण्याच्या गिरण्या मुख्यत: कोणत्या विभागात आहेत? - नागपुर. 

·         महाराष्ट्रात कागद उद्योग कोठे विस्तारला आहे? - बल्लारपूर. 

·         मॅग्नीज शुद्ध करण्याचा कारखाना कोठे आहे? - तुमसर.

·         नागपूर जिल्ह्यात एकोडी कशासाठी प्रसिद्ध आहे? - रेशमी कापड. 

·         रेशमी कापडासाठी प्रसिद्ध असलेले सावली कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - चंद्रपूर. 

·         महाराष्ट्रात कोणत्या नदीचे खोरे खनिज उत्पादनात मोठे आहे? - वर्धा नदी. 

·         महाराष्ट्रात कोणत्या ठिकाणी पितळी भांडी तयार केली जातात? - भंडारा. 

·         कंहान-रामटेक हा कोणत्या प्रकारचा मार्ग आहे? - ब्रॉडगेज. 

·         महाराष्ट्रात एक्स्प्रेस कोठून कोठे धावते? - गोंदिया-कोल्हापूर. 

·         विदर्भ एक्स्प्रेस कोणत्या शहरा दरम्यान धावते? - मुंबई-नागपुर. 

·         मद्रास-दिल्ली मार्गावर कोणते स्टेशन आहे? - वर्धा. 

·         धुळे-नागपूर-कलकत्ता महामार्ग किती क्रमांकाचा आहे? - सहा. 

·         वाराणसी-नागपूर-हैद्राबाद महामार्ग किती क्रमांकाचा आहे? - सात. 

·         नागपूर व भंडारा हे शहरे कोणत्या महामार्गावर आहेत? - मुंबई-कलकत्ता. 

·         खापरखेडा (नागपूर) येथे कोणते वीज निर्मिती केंद्र आहे? - औष्णिक.

·         पेंच जलविद्युत केंद्र कोठे आहे? - नागपूर. 

·         सर्वाधिक विद्युत उत्पादन करणारा जिल्हा कोणता? - नागपूर. 

·         महाराष्ट्रात संपूर्ण विद्युतीकरण झालेला पहिला जिल्हा कोणता? - वर्धा. 

·         चंद्रपूर, गडचिरोली येथे कोणती जमात आढळते? - गोंड. 

·         नागपूर परिसरात कोणत्या आदिवासी जमातीचे लोक आढळतात? - डोंब-कैकाडी. 

·         गोंड, मांडिया गोंड, कोंया व हळबा ह्या आदिवासी जमाती कोणत्या जिल्ह्यात आढळतात? - चंद्रपूर. 

·         तुमडी हा लोकनाट्य प्रकार कोणत्या भागात प्रिय आहे? - विदर्भ. 

·         सर्वात विरळ लोकवस्तीचा जिल्हा कोणता? - गडचिरोली. 

·         शेतमालाची प्रत व प्रमाणीकरण करणारी भारतातील संस्था कोठे आहे? - नागपूर.

नागपूर प्रशाकीय विभागाबद्दल माहिती (प्रश्न-उत्तर) (भाग1)

·         उद्योग विरहित जिल्हा कोणता? - गडचिरोली. 

·         गडचिरोली जिल्ह्याच्या व छत्तीसगडच्या सीमेवरून वाहणारी नदी कोणती? - प्राणहिता.
 

·         सावली हे रेशमी कापडाच्या उत्पादनाशी संबंधीत असलेले ठिकाण कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - चंद्रपुर.

·         महाराष्ट्रातील कोणत्या भागात संत्र्याचे पीक मोठ्या प्रमाणात येते? - विदर्भ. 

·         फळे हवाबंद करण्याचा उद्योग कोणत्या जिल्ह्यात चालतो? - नागपूर. 

·         महाराष्ट्रात दगडी कोळशाचे उत्पादन मुख्यत्वे कोणत्या भागात मिळते? - पूर्व विदर्भ. 

·         राष्ट्रीय महामार्ग क्र.सात व सहा कोणत्या जिल्ह्यात एकत्र येतात? - नागपूर. 

·         पवनार आश्रम कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - वर्धा. 

·         खंडांतर्गत स्थानामुळे नागपूरचे हवामान कोणत्या प्रकारचे आहे? - विषम. 

·         महाराष्ट्रातील सर्वाधिक तापमान असलेला जिल्हा कोणता? - चंद्रपूर. 

·         नागपूर विभागाचे प्रादेशिक नाव काय आहे? - विदर्भ. 

·         महाराष्ट्राची उपराजधानी कोणती? - नागपूर. 

·         गडचिरोली हा पूर्वी कोणत्या जिल्ह्याचा भाग होता? - चंद्रपूर. 

·         महाराष्ट्रात विधानमंडळाचे हिवाळी अधिवेशन कोठे भरते? - नागपूर. 

·         महाराष्ट्रातील सर्वात शेवटी अस्तित्वात आलेला जिल्हा कोणता? - गोंदिया. 

·         महाराष्ट्राच्या अती पूर्वेकडील जिल्हा कोणता? - गडचिरोली. 

·         नागपूर विभागात एकूण किती जिल्हे आहेत? - सहा. 

·         महाराष्ट्राच्या आग्नेयेस कोणते राज्य आहे? - आंध्रप्रदेश.

·         चंद्रपूर, भंडारा परिसरात सरासरी किती से.मी. पाऊस पडतो? - 150 से.मी. 

·         नागपूर विभागाच्या पूर्व भागात कशा स्वरूपाचा पाऊस पडतो? - जास्त. 

·         नागपूराहून मुंबईस जाताना कोणता घाट लागतो? - थळघाट (कसारा). 

·         महाराष्ट्राच्या पूर्वेस कोणते राज्य आहे? - छत्तीसगड. 

·         सह्याद्रि रांग कशी जाते? - उत्तर-दक्षिण. 

·         गोदावरी व तापी नदीस वेगळी करणारी पर्वत रांग कोणती? - सातमाळा.

·         सातपुडा पर्वत रांग कशी पसरली आहे? - पूर्व-पश्चिम. 

·         गाविलगड व नर्नाळा किल्ले कोणत्या पर्वतात आहेत? - सातपुडा. 

·         महाराष्ट्राच्या उत्तर सीमेवरून वाहणारी नदी कोणती? - नर्मदा. 

·         वैनगंगा, पूर्णा, पैनगंगा, कोणत्या नदीच्या उपनद्या आहेत? - गोदावरी. 

·         प्राणहिता हे नाव कोणत्या दोन नद्यांच्या संगमास म्हणतात? - वर्धा व वैनगंगा. 

·         तापी व नर्मदा नद्या कशा वाहतात? - पूर्वेकडून-पश्चिमेकडे. 

·         भंडारा, चंद्रपूर, गोंदिया या भागास कशाचा प्रदेश म्हणतात? - तलावांचा.

·         बोदलकसा, नवेगाव बांध हे तलाव कोणत्या जिल्ह्यात आहेत? - गोंदिया. 

·         ताडोबा, घोडाझरी, असलमेंढा हे तलाव कोणत्या जिल्ह्यात आहेत? - चंद्रपूर. 

·         येलदरी व सिद्धेश्वर ही धरणे कोणत्या नदीवर बांधलेली आहेत? - पूर्णा. 

·         मध्यप्रदेशात सातपुडा पर्वतात उगम पावणारी नदी कोणती? - तापी. 

·         गोंदिया, चंद्रपूर, गडचिरोली जिल्ह्याच्या पूर्व भागातून कोणती नदी वाहते? - प्राणहिता.

·         तुमसर येथे कशाची मोठी बाजारपेठ आहे? - तांदूळ. 

·         सेंट्रल इन्स्टिट्यूट फॉर कॉटन रिसर्च सेंटर कोठे आहे? - नागपूर.

·         सर्वाधिक मॅग्नीज खाणी कोणत्या जिल्ह्यात आहेत? - नागपूर. 

·         नागपूर हे कोणत्या लोहमार्गावरील प्रमुख जंक्शन आहे? - मुंबई-कलकत्ता.

औरंगाबाद प्रशासकीय विभागाबद्दल माहिती (प्रश्न-उत्तर)

·         औरंगाबाद विभागाचे प्रादेशिक नाव काय? - मराठवाडा. 

·         मराठवाडा विभागाचे मुख्यालय कोठे आहे? - औरंगाबाद. 

·         लातूर जिल्हा पूर्वी कोणत्या जिल्ह्यात होता? - उस्मानाबाद. 

·         जालना पूर्वी कोणत्या जिल्ह्यात होता? - औरंगाबाद. 

·         महाराष्ट्रातील कोणत्या विभागात जंगले सर्वात कमी आहेत? - मराठवाडा. 

·         गवताळा औटरामघाट अभयारण्य कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - औरंगाबाद-जळगाव. 

·         औरंगाबाद जिल्ह्यातील वनोद्यान कोणते? - अजिंठा. 

·         जायकवाडी उद्यान कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - औरंगाबाद. 

·         हिमायतबाग उद्यान कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - औरंगाबाद. 

·         विष्णुपुरी प्रकल्प कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - नांदेड. 

·         गोदावरी नदीवरील जायकवाडी प्रकल्प कोणत्या ठिकाणी आहे? - पैठण-औरंगाबाद. 

·         जायकवाडी जलाशयाचे नाव काय? - नाथसागर. 

·         जायकवाडी योजना स्टेज-1 कोणत्या जिल्हयासाठी आहे? - औरंगाबाद, अहमदनगर, बीड, परभणी, नांदेड. 

·         महाराष्ट्रातील जायकवाडी प्रकल्प कोणत्या उद्देशाने हाती घेण्यात आला? - कोरडवाहू जमीन ओलीताखाली आणणे. 

·         बोरांसाठी कोणते ठिकाण प्रसिद्ध आहे? - राहुरी व औरंगाबाद. 

·         महाराष्ट्रातील ज्वारीचे उत्पादन कोणत्या भागात जास्त होते? - मराठवाडा. 

·         महाराष्ट्रातील मराठवाडा भागातून इतर ठिकाणी लोक स्थलांतर होण्याचे कारण काय? - कोरडा दुष्काळ. 

·         जायकवाडी जलविद्युत केंद्र कोठे आहे? - पैठण, औरंगाबाद. 

·         गोदावरी नदीवरील जलविद्युत प्रकल्पास कोणत्या देशाचे साह्य लाभले आहे? - जपान. 

·         हिमरुशाली साठी प्रसिद्ध असलेले ठिकाण कोणते? - औरंगाबाद. 

·         गुजराती फेटे तयार केले जाणारे महाराष्ट्रातील ठिकाण कोणते? - पैठण. 

·         महाराष्ट्रातील औद्योगिकदुष्ट्या अविकसित भाग कोणता? - मराठवाडा. 

·         शिखांचे दहावे धर्मगुरु गुरुगोविंद सिंग यांची समाधी कोठे आहे? - नांदेड. 

·         दक्षिणेची काशी म्हणून ओळखले जाणारे शहर कोणते? - पैठण. 

·         पैठण हे कोणत्या संताची कर्मभूमी म्हणून ओळखली जाते व तेथे कोणत्या संताचा जन्म झाला होता? - संत एकनाथ. 

·         औंढा नागनाथ हे ज्योतिर्लिंग कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - हिंगोली. 

·         घृष्णेश्वर हे ज्योतिर्लिंग कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - औरंगाबाद. 

·         शिखांची दक्षिण काशी म्हणून ओळखले जाणारे ठिकाण कोणते? - नांदेड. 

·         परळी वैजनाथ हे ज्योतिर्लिंग कोणता जिल्ह्यात आहे? - बीड. 

·         खरोसा लेणी कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - लातूर. 

·         अंबेजोगाई कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - बीड. 

·         तेर कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - उस्मानाबाद. 

·         पितळखोरा बौद्ध लेणी कोणत्या आहे? - औरंगाबाद. 

·         धाराशिव ही जैन व हिंदू लेणी कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - उस्मानाबाद. 

·         वेरूळची बौद्ध लेणी कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - औरंगाबाद. 

·         अखंड शिल्पातले कैलास मंदिर कोठे आहे? - औरंगाबाद. 

·         वेरूळ अजिंठा कशासाठी प्रसिद्ध आहे? - शिल्पकला. 

·         महाराष्ट्रातील शैक्षणिकदृष्ट्या मागासलेला भाग कोणता? - मराठवाडा. 

·         मराठवाडा कृषी विद्यापीठाची स्थापना केव्हा झाली? - 1972. 

·         वॉटर अँड लँड मॅनेजमेंट इन्स्टि. (वाल्मी) कोठे आहे? - औरंगाबाद. 

·         श्री. शिवाजी महाराजाचे कुलदैवत भवानी मातेचे मंदिर कोठे आहे? - तुळजापूर (उस्मानाबाद). 

·         महानुभव पंथाचे महत्वाचे केंद्र कोठे आहे? - नांदेड. 

·         कवि मुकुंदराज यांची समाधी कोठे आहे? - अंबेजोगाई. 

·         मराठीतील सर्वात प्राचीन शिलालेख कोठे सापडला? - अक्षी. 

·         दौलताबाद जवळील देवगिरी किल्ला कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - औरंगाबाद. 

·         प्रादेशिक वस्तु संग्रहालय कोठे आहे? - उस्मानाबाद.

·         महाराष्ट्रातील आर्थिक दृष्ट्या सर्वाधिक मागासलेला भाग कोणता? - मराठवाडा.

·         भारुडे लोकप्रिय करणारे संत कोण? - एकनाथ. 

·         शिखांच्या ग्रंथ साहित्यामध्ये कोणत्या संताचे वाण्ड्मय समाविष्ठ आहे? - नामदेव. 

·         प्रवारा नदी कोणत्या नदीची उपनदी आहे? - गोदावरी. 

·         बालाघाट डोंगर कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - बीड. 

·         मराठवाड्यातील प्रमुख कापड निर्मिती केंद्र कोणते आहे? - औरंगाबाद. 

·         देवगिरीचा (दौलताबादचा) किल्ला कोणत्या डोंगरात आहे? - अजंठा रांगा. 

·         गोदावरी व भीमा नदीना वेगळे करणारी रांग कोणती? - हरिषचंद्र-बालाघाट. 

·         बालाघाट व अजंठा रांगांच्या दरम्यान कोणत्या नदीचे खोरे आहे? - गोदावरी. 

·         महाराष्ट्रात अत्यल्प खनिजे कोणता भागात मिळतात? - मराठवाडा. 

·         पैठण्या कोणत्या ठिकाणी बनतात? - पैठण. 

·         मराठवाड्यात कोणत्या जिल्ह्यात अधिक तेल गिरण्या आहेत? - उस्मानाबाद. 

·         यावल घराण्याची राजधानी कोणती होती? - देवगिरी. 

·         सर्वात कमी जंगल असलेला जिल्हा? - बीड. 

·         औरंगजेबाची समाधी कोठे आहे? - खुलताबाद. 

·         कोणत्या जिल्ह्यात भुईमुगाचे सर्वाधिक उत्पादन होते? - उस्मानाबाद. 

·         महाराष्ट्राची दक्षिण गंगा कोणती? - गोदावरी. 

·         ज्ञानेश्वर सागर राष्ट्रीय उद्यान कोठे आहे? - पैठण, औरंगाबाद.

अमरावती प्रशासकीय विभागाबद्दल माहिती (प्रश्न-उत्तर)

·         यवतमाळ जिल्ह्यात किती सें.मी. पाऊस पडतो? - 95 सें.मी. 

·         यवतमाळ जिल्ह्यात कोणत्या ठिकाणी कोळशाच्या खाणी आहेत. - वणी 

·         चुनखडीचे साठे कोणत्या जिल्ह्यात आहेत? - यवतमाळ 

·         डोलोमाईटचे साठे कोणत्या जिल्ह्यात आहेत? - यवतमाळ 

·         मेळघाट हे सुप्रसिद्ध जंगल कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - अमरावती 

·         मेळघाट हे जंगल कशासाठी प्रसिद्ध आहे? - वाघासाठी 

·         मिरच्याचे उत्पादन सर्वात जास्त कोणत्या जिल्हात होते? - अमरावती 

·         अमरावती जिल्ह्यात सरासरी किती सें.मी. पाऊस पडतो? - 90 सें.मी. 

·         मुंबई-हावडा ब्रॉडगेज हा कोणत्या जिल्हातून जातो? - अमरावती

·         धुळे-कलकत्ता हा राष्ट्रीय महामार्ग क्र. 6 कोणत्या जिल्ह्यातून जातो? - अमरावती

·         कोणती आदिवासी जमात अमरावती जिल्ह्यात अधिक प्रमाणात आढळते? - कोरकू 

·         अमरावती जिल्ह्यातून जाणार्‍या सातपुडा पर्वत रांगेस काय म्हणतात? - गाविलगड रांग 

·         पैनगंगा नदी कोणत्या डोंगरात उगम पावते? - अजिंठा, बुलढाणा 

·         पैनगंगा नदीवर कोणते धरण बांधलेले आहे? - पैनगंगा 

·         तापी नदीच्या खोर्‍यात येणारा जिल्हा कोणता? - बुलढाणा 

·         अकोला जिल्ह्याचे हवामान कोणत्या प्रकारचे आहे? - विषम 

·         बाळापूर हे इतिहास प्रसिद्ध ठिकाण कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - अकोला 

·         कारंजा हे गाव कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - अकोला 

·         जैनाची काशी कोणत्या ठिकाणाला संबोधले जाते? - अकोला 

·         विदर्भाचा कॅलिफोर्निया म्हणून ओळखला जाणारा जिल्हा कोणता? - अकोला 

·         शिरपूर हे जैनाचे तीर्थक्षेत्र कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - अकोला 

·         काटेपूर्णा नदीवरील धरण कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - अकोला 

·         पारस येथील औष्णिक विद्युत केंद्र कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - अकोला

·         नळगंगा ही नदी कोणत्या जिल्ह्यात वाहते? - बुलढाणा   

·         कापसाचे कोठार कोणत्या शहरास संबोधतात? - अमरावती 

·         यवतमाळ जिल्ह्यात कोणती आदिवासी जमाट आढळते? - गोंड 

·         लोणार सरोवर कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - बुलढाणा 

·         किनवट अभयारण्य कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - नांदेड व यवतमाळ 

·         यवतमाळ जिल्हा कोणता आदिवासी भाग म्हणून ओळखला जातो? - गोंडवन 

·         लाकडाचे आधिक कारखाने असणारा जिल्हा कोणता ? - अमरावती 

·         महाराष्ट्रातील बॉक्साइट कोणत्या जिल्ह्यात सापडते? - अकोला, अमरावती 

·         अमरावती विभागाचे प्रादेशिक नाव काय? - विदर्भ 

·         चिखलदरा हे पर्वत शिकर कोणत्या पर्वतात आहे? - सातपुडा 

·         टिपेश्वर अभयारण्य कोणत्या जिल्हयात आहे? - नांदेड व यवतमाळ 

·         लोणार क्रेटर वनोद्योग कोणत्या जिल्ह्यात आहे? - बुलढाणा 

·         जलगंगा धरण कोठे आहे? - बुलढाणा

·         गोसीखुर्द येथील इंदिरा सागर प्रकल्प कोणत्या भागात आहे? - विदर्भ 

·         हळबा, पारधी जमातीचे लोक कोणत्या जिल्ह्यात आढळतात? - यवतमाळ 

·         श्री दत्त अवधुताचे जागृत स्थान कोठे आहे? - कारंजा 

·         सप्तशृंगी (अष्टभुजा) देवीचे मंदिर कोठे आहे? - वणी (नाशिक) 

·         पंजाबराव कृषी विद्यापीठाची स्थापना केव्हा झाली? - 1969

·         अमरावती विभागाचे मुख्यालय कोठे आहे? - अमरावती

·         श्री शिवाजी लोक कला विद्यापीठ कोठे आहे? - अमरावती 

·         इंद्रच्या नगरीचे नाव काय होते? - अमरावती

वातावरणाविषयी माहिती

पृथ्वी भोवतीच्या हवेच्या आवरणास वातावरण म्हणतात. वातावरणाचे खालील स्तर पडतात.

1. तपांबर

·         भूपृष्ठापासून तेरा किलोमीटर ऊंची पर्यंतच्या हवेच्या थर तपांबर म्हणून ओळखला जातो. या थराची विषुववृत्तावरील जाडी जवळजवळ सोळा किलोमीटर असून ध्रुवावर ती सहा किलोमिटरच्या दरम्यान आहे. 

·         समुद्रसपाटीपासून जसजसे उंच जावे तसतसे तापमान कमी कमी होत जाते. या कारणामुळे समुद्रसपाटीपासून उंच ठिकाणी थंड हवेची ठिकाणे निर्माण झालेली आहेत. या थरामधील हवेत खालील वायु आढळतात.

 

हवेतील घटक	घटकाचे प्रमाण
नायट्रोजन	78.03%
ऑक्सीजन	20.99%
कार्बडायक्साईड	00.03%
ऑरगॉनवायु	00.94%
हैड्रोजनवायु	00.01%
पाण्याची वाफ, धुळ व इतर घटक	0.01%
एकूण हवा	100.00%

2. तपस्तब्धी

·         भुपृष्ठापासून जवळजवळ दहा किलोमिटरच्या उंचीपर्यंत वातावरणाच्या तापमानात सतत घट होत जाते. त्यानंतर तीन किलोमीटरच्या थरातील तापमानात कोणताही बदल होत नसल्यामुळे वातावरणाचा हा थर स्थिर तापमानाचा थर म्हणून ओळखला जातो. या थराला तपस्तब्धी असे म्हणतात.

 

3. स्थितांबर

·         तपस्तब्धीनंतर वातावरणाच्या या थराला सुरुवात होते. स्थितांबराच्या या भागाची जाडी जवळजवळ 13 ते 50 किलोमीटर पर्यंत आहे. या थरामधील सुरुवातीच्या 32 ते 40 किलोमीटर उंचीच्या भागात तापमान सारखेच आढळते. स्थितांबरामध्ये खालील स्थराचे अस्तित्व आढळते. 

·         ओझोनोस्पीअर - स्थितांबराच्या खालच्या भागात ओझोन वायुचा स्तर आहे. हा थर ओझोनोस्पीअर या नावाने ओळखला जात असून या थरामध्ये सूर्यापासून आलेली अल्ट्राव्होयलेट किरणे शोषली जातात. 

·         मध्यांबर - स्थितांबरचा वर मध्यांबर आहे. या भागात तापमानाचे प्रमाण सर्वात कमी आहे.

 

4. आयनाबंर

·         मध्यांबराच्या पलीकडील हवेच्या भागास आयनांबर म्हणतात. या थराची जाडी 80 ते 500 किलोमीटर पर्यंत आहे. या भागात हवेचे अत्यंत विरळ अस्तित्व आहे. सूर्यापासुन आलेल्या अल्ट्राव्होयलेट किरणाची हवेच्या अणूवर प्रक्रिया होऊन तेथे आयनांबर थर निर्माण झालेला आहे. यामध्ये खालील स्तर आढळतात. 

·         इ-लेअर - या थरातील 100 ते 208 किलोमिटरचा थर इ-लेअर (E-Layaer) म्हणून ओळखला जातो. या थरामधून पृथ्वीवरील नेभोवाणीकडून निघालेल्या मध्यम रेडिओ लहरी पृथ्वीवर प्रवर्तित होतात. 

·         एफ-लेअर - त्यानंतरचा थर (F-Layer) एफ-लेअर म्हणून ओळखला जातो. या थरामधून पृथ्वीवरील नभोवाणी केंद्रामधून निघालेल्या लघु रेडिओ लहरी पृथ्वीवर परावर्तीत होतात.

 

5. बाहयांबर

·         आयनाबंराच्या पलीकडील हवेच्या भागास बाहयांबर म्हणतात. या थरात उंचीनुसार तापमान वाढत जाते. या भागात हायड्रोजन सारख्या हलक्या वायूचे अस्तित्व आढळते.

महाराष्ट्रातील प्रशासकीय विभाग

·         प्रशासकीय विभाग - विभागातील जिल्हे

·         कोकण - मुंबई, उपनगर मुंबई, ठाणे, पालघर, रायगड, रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग

·         नाशिक - नाशिक, अहमदनगर, धुळे, जळगाव व नंदुरबार

·         औरंगाबाद - औरंगाबाद, लातूर, उस्मानाबाद, नांदेड, परभणी, बीड, जालना व हिंगोली

·         पुणे विभाग - कोल्हापूर, पुणे, सोलापूर, सातारा व सांगली

·         नागपूर विभाग - भंडारा, गडचिरोली, चंद्रपूर, नागपूर, वर्धा व गोंदिया

·         अमरावती विभाग - अमरावती, बुलढाणा, अकोला, यवतमाळ व वाशिम

महाराष्ट्राची भौगोलिक माहिती

·         महाराष्ट्र राज्याची स्थापना - 1 मे 1960

·         महाराष्ट्रचा अक्षांश विस्तार - 15° 44' ते 22° 6' उत्तर अक्षांश  

·         महाराष्ट्रचा रेखांश विस्तार - 72° 66' पूर्व रेखांश ते 80° 54' पूर्व रेखांश

·         महाराष्ट्राची पूर्व पश्चिम लांबी - 800 कि.मी.

·         महाराष्ट्राची दक्षिणोत्तर रुंदी - 720 कि.मी. (काही ठिकाणी ही 700 कि.मी. आहे)

·         महाराष्ट्राचे एकूण क्षेत्रफळ - 3,07,713 चौ. कि.मी.

·         क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने महाराष्ट्राचा क्रमांक - तिसरा (राजस्थान व मध्यप्रदेश राज्यानंतर तिसरा)

·         महाराष्ट्राने भारताचा व्यापलेला एकूण - 9.36% प्रदेश

·         महाराष्ट्राची समुद्रकिनारपट्टी - 720 कि.मी.

·         जगातील प्रमुख वाळवंटी प्रदेश

वाळवंटाचे नाव	प्रदेश(खंड)	क्षेत्रफळ (चौ.कि.मी.)
सहारा	उत्तर आफ्रिका	90,65,000
ऑस्ट्रेलियन	ऑस्ट्रेलिया	15,50,000
गोबी	मंगोलिया (मध्य आशिया)	12,95,000
कलाहारी	बोस्टवाना (द.प. आफ्रिका)	5,82,000
थर	भारत-पाकिस्तान	4,53,000
काराकुम	रशिया	3,10,000
कोलोराडो	प.अमेरिका	3,10,00

जगातील प्रमुख सरोवरे

सरोवराचे नाव	पाण्याचे स्वरूप	स्थान	क्षेत्रफळ (चौ.कि.मी.)
कॉस्पिअन समुद्र	खारे पाणी	रशिया-इराण	3,71,000
सुपिरीअर लेक	गोडे पाणी	अमेरिका-कॅनडा	82,100
व्हिक्टोरिया लेक	गोडे पाणी	केनिया, युगांडा, टांझानिया	70,000
अरल सागर	खारे पाणी	कझाकस्थान, उझ्बेकिस्थान	68,600
ह्युरॉन	गोडे पाणी	अमेरिका - कॅनडा	60,000
मिशिगन	गोडे पाणी	अमेरिका	58,000
टांगानिका	गोडे पाणी	टांझानिया-झाईरे	33,000
बैकल	गोडे पाणी	रशिया	32,000
ग्रेट बियर	गोडे पाणी	कॅनडा	31,000

महाराष्ट्रातील लघुउद्योग

·         गाव -लघुउद्योग

·         सोलापूर -चादरी

·         नागपूर -सूती व रेशमी साड्या

·         येवले (नाशिक) -पीतांबर व पैठण्या 

·         इचलकरंजी -साड्या व लुगडी

·         अहमदनगर -सुती व रेशमी साड्या

·         भिवंडी -हातमाग उद्योग 

·         एकोडी (भंडारा) -कोशा रेशीम

·         सावंतवाडी (सिंधुदुर्ग) -लाकडी खेळणी 

·         पैठण (औरंगाबाद) -पैठण्या व हिमरूशाली

·         साबळी व नागभीड (चंद्रपूर) -रेशिम कापड 

·         वसई(ठाणे) -सुकेळी 

·         मालेगाव (नाशिक), इंचलकरंजी (कोल्हापूर) -हातमाग उद्योग

·         गोंदिया, सिन्नर, कामठी -बीडया तयार करणे

·         महाराष्ट्रातील नद्या व संगम स्थळे

·          

नद्या	संगम स्थळ	जिल्हा
वेण्णा-वर्धा	सावंगी	वर्धा
कृष्णा-वेरुळा	ब्रम्हनाळ	सांगली
कृष्णा-पंचगंगा	नरसोबाचीवाडी	कोल्हापूर
गोदावरी-प्राणहिता	सिराचा	गडचिरोली
कृष्णा-कोयना	कराड	सातारा
मुळा-मुठा	पुणे	पुणे
कृष्णा-भिमा	रायचूर
कृष्णा-वेण्णा	माहुली	सातारा
तापी-पूर्णा	श्रीक्षेत्र चांगदेव	जळगाव
गोदावरी-प्रवरा	टोके	अहमदनगर
प्रवरा-मुळा	नेवासे	अहमदनगर

महाष्ट्रातील थंड हवेची ठिकाणे

·         ठिकाण - जिल्हा

·         महाबळेश्वर, पाचगणी - सातारा 

·         लोणावळा, खंडाळा - पुणे

·         म्हैसमाळ - औरंगाबाद

·         माथेरान - रायगड

·         तोरणमाळ - नंदुरबार

·         अंबोली - सिंधुदुर्ग

·         चिखलदरा - अमरावती

·         पन्हाळा - कोल्हापूर

·         भंडारदरा - अहमदनगर

·         नर्नाळा - अकोला

भारतीय क्षेपणास्त्रे

·         बराक 8 - भारत-इस्त्रायलच्या संयुक्त विध्यमाने, 70 किमी क्षमता, जमिनीवरून हवेत मारा. 

·         निर्भय - 1000 किमी पल्ला, डिआरडिओ तर्फे विकसित. 

·         पिनाका अग्निबाण प्रणाली 6 - अग्निबाण प्रक्षेपकांव्दारे 12 रॉकेटस 44 सेकंदांत प्रक्षेपित, 40 किमी पल्ला. 

·         आकाश - एकामागोमाग एक तीन क्षेपणास्त्रे डागण्याची क्षमता, हवाई दलात तैनात. (जमिनीवरून हवेत मारा करणारे) 

·         अस्त्र-सुखोई 30 - विमानांवर तैनात, स्वदेशी बनावटीचे, पल्ला 60 किलोमीटर (हवेतून हवेत मारा करणारे.)

·         पृथ्वी संरक्षण प्रणाली - हवामानाच्या थरांबाहेर 120 किलोमीटरवर शत्रूच्या क्षेपस्त्रांना उद्ध्वस्त करण्याची क्षमता. (जमिनीवरून जमिनीवर मारा करणारे)

·         ब्राम्होस - पल्ला 300 किमी, गती 2.8 माक, आंतरखंडीय बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्र, अण्वस्त्रवहन क्षमता. 

·         त्रिशूल - जमिनीवरून हवेत मारा करणार्‍या क्षेपणास्त्राविरोधी क्षेपणास्त्र. 

·         नाग - रणगाडा विरोधी क्षेपणास्त्र. 

·         सूर्या - आंतरखंडीय बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्र. 

·         सागरिका - पाण्याखालून मारा करणारे क्षेपणास्त्र. पाणबुडीवरून जमिनीवर मारा करणारे. 

·         शौर्य - जमिनीवरून जमिनीवर मारा करणारे. 

·         धनुष - जमिनीवरून जमिनीवर मारा करणारे.

·         भारतातील प्रमुख नद्या, उपनदया लांबी

नदी	उगम	लांबी	उपनदया	कोठे मिळते
गंगा	गंगोत्री	2510	यमुना, गोमती, शोण	बंगालच्या उपसागरास
यमुना	यमुनोत्री	1435	चंबळ, सिंध, केण, बेटवा	गंगा नदिस अलाहाबाद जवळ
गोमती	पिलिभीत जवळ	800	साई	गंगा नदिस
घाघ्रा	गंगोत्रीच्या पूर्वेस	912	शारदा, राप्ती	गंगा नदिस
गंडक	मध्य हिमालय (नेपाळ)	675	त्रिशूला	गंगा नदिस पटण्याजवळ
दामोदर	तोरी (छोटा नागपूर पठार)	541	गोमिया, कोनार, बाराकर	हुगळी नदिस
ब्रम्हपुत्रा	मानस सरोवराजवळ (तिबेट)	2900	मानस, चंपावती, दिबांग	गंगा नदिस बांग्लादेशामध्ये
सिंधु	मानस सरोवराजवळ (तिबेट)	2900	झेलम, चिनाब, रावी, सतलज, बियास	अरबीसमुद्रास
झेलम	वैरीनाग	725	पुंछ, किशनगंगा	सिंधु नदिस
रावी	कुलू टेकडयामध्ये (हिमाचल प्रदेश)	725	दीग	सिंधु नदिस
सतलज	राकस सरोवर	1360	बियास	सिंधु नदिस
नर्मदा	अमरकंटक (एम.पी)	1310	तवा	अरबी समुद्रास
तापी	मुलताई टेकडयामध्ये (म.प्रदेश)	702	पूर्णा, गिरणा, पांझरा	अरबी समुद्रास
साबरमती	अरवली पर्वत	415	हायमती, माझम, मेखो	अरबी समुद्रास
चंबळ	मध्य प्रदेशामध्ये	1040	क्षिप्रा, पार्वती	यमुना नदिस
महानदी	सिहाव (छत्तीसगड)	858	सेवनाथ, ओंग, तेल	बंगालच्या उपसागरास
गोदावरी	त्र्यंबकेश्वर	1498	सिंदफणा, दूधना, पैनगंगा, प्राणहीता, वर्धा, मांजरा, वैनगंगा, इंद्रावती	प्रदेशात राजमहेद्रीजवळ
कृष्णा	महाबळेश्वर	1280	कोयना, वारणा, भीमा, वेन्ना, पंचगंगा, तुंगभद्रा	बंगालच्या उपसागरास आंध्र प्रदेशात
भीमा	भीमाशंकर	867	इंद्रायणी, मुळा-मुठा, घोड, निरा, सिना, मान	कृष्णा नदिस
कावेरी	ब्रम्हगिरी (कर्नाटक)	760	भवानी, सुवर्णवती, कर्नावती	बंगालच्या उपसागरास (तामिळनाडु)
तुंगभ्रद्रा	गंगामूळ (कर्नाटक)	640	वेदावती, हरिद्रा, वरद	कृष्णा नदिस

 

विविध घटना, गोष्टींची भारतातील पहिली सुरुवात

पहिले वर्तमान पत्र	द बेंगॉल गॅझेट (जेम्स हिके, 29 जाने. 1781)
पहिली टपाल कचेरी	कोलकत्ता (1727)
पहिले रेल्वे(वाफेचे) इंजिन	मुंबई ते ठाणे (16 एप्रिल, 1853)
पहिले संग्रहालय	इंडियन म्युझियम, कोलकत्ता (फेब्रु.1814)
पहिले क्षेपणास्त्र	पृथ्वी (1988)
पहिले राष्ट्रीय उद्यान	जीम कार्बेट, राष्ट्रीय उद्यान (उत्तरांचल 1935)
पहिले रेल्वेस्थानक	बोरीबंदर (सध्याचे छत्रपती शिवाजी)
पहिली भुयारी रेल्वे	मेट्रो रेल्वे दिल्ली
पहिले व्यापारी विमानोड्डापण	कराची ते मुंबई (ऑक्टो. 1932)
पहिली दुमजली रेल्वेगाडी	सिंहगड एक्सप्रेस (मुंबई ते ठाणे)
पहिले पंचतारांकित हॉटेल	ताजमहाल, मुंबई (1903)
पहिला मूकपट	राजा हरिश्चंद्र (1913 दादासाहेब फाळके निर्मिती)
पहिला बोलपट	आलमआरा (1913, आर्देशिर इराणी निर्मिती)
पहिला मराठी बोलपट	अयोध्येचा राजा
पहिले जलविद्युत केंद्र	दार्जिलिंग (1898)
पहिला तेलशुद्धीकरण कारखाना	दिग्बोई (1901, आसाम)
पहिला आधुनिक पोलाद कारखाना	कुल्टी, प.बंगाल
पहिले दूरदर्शन केंद्र	दिल्ली (1959)
पहिली अनुभट्टी	अप्सरा, तारापूर (1956)
पहिले अंटार्क्टिका मोहीम	डिसेंबर 1981, मोहीम प्रमुख प्रा. कासीम
पहिले विद्यापीठ	कोलकत्ता (1957)
पहिला स्कायबस प्रकल्प	मडगाव, गोवा
पहिले रासायनिक बंदर	दाहेज, गुजरात
भारतीय बनावटीचा पहिला रणगाडा	विजयंता
पहिले टेलिफोन एक्सचेंज	कोलकत्ता (1881)
भारताचे पहिले लढाऊ विमान	नॅट

 

राखीव प्राण्यासाठी राष्ट्रीय अभयारण्ये

अभयारण्ये	स्थळ	राखीव
मदुमलाई अभयारण्य	कर्नाटक	हत्तीसाठी
चंद्रप्रबा अभयारण्य	वाराणसी	सिंहासाठी
इंद्रावती अभयारण्य	छत्तीसगड	वाघांसाठी
गिरचे जंगल	गुजरात	सिंहासाठी
घाना अभयारण्य	राजस्थान	बदकांसाठी
पेरियार अभयारण्य	केरळ	हतीसाठी
मानस अभयारण्य	आसाम	वाघासाठी
रनथंनबोर अभयारण्य	राजस्थान	वाघांसाठी
राधांनगरी अभयारण्य	महाराष्ट्र	गव्यासाठी

 

भारतातील प्रमुख उद्योगधंदे भाग 1

 

रेल्वे डब्बे	बंगलोर, पेराबुंर, छपरा
रेल्वेचे सामान	अजमेर, चेन्नई, मुंबई, झासी व खरगपूर
रेल्वे रूळ इंजिने	जमशेदपूर
विद्युत रेल्वे इंजिने	चित्तरंजन (बंगाल)
डिझेल रेल्वे इंजिने	वाराणसी व कानपूर
सर्जिकल इंस्टू मेंट	चेन्नई
मोटार उद्योग	मुंबई, कोलकत्ता, दिल्ली, जमशेदपूर, हैद्राबाद, चेन्नई
कापड गिरण्या	मुंबई, अहमदाबाद, इंदौर, ग्वालोर, चेन्नई, सूरत, कानपूर
इलेक्ट्रिक मशीन	भोपाळ
टेलीफोन यंत्रसामग्री	रूपनारायणपूर, मुंबई, बंगलोर
टेलीप्रिंटर्स	चेन्नई
रासायनिक उद्योग	मुंबई, अंबरनाथ, रसायणी, मिठापूर
साबण उद्योग	मुंबई, चेन्नई, केरळ
मातीची भांडी	ग्वालोर, अलीगड, कोटा, लखनौ, मथूरा, जालंदर
रेडिओ	मुंबई, पुणे, दिल्ली, हैद्राबाद
अॅल्यूमिनियम उद्योग	प.बंगाल, कटनी (म.प्रदेश) अश्यूपूरम (केरळ), बिहार
तेल उद्योग	दिग्बोई, तुर्भे, विशाखापट्टणम, कोयाली, कोचीन, हल्दिया, मुंबई, अंकलेश्वर, मथूरा, नुनमती व गोहत्ती
काच सामान	कोलकात्ता, राणीगंज, कोईमतूर, तळेगाव, दाभाडे, ओगलेवाडी, फिरोजाबाद, सालेम
रबर उद्योग	दिल्ली, शाहीगंज, पुणे, मुंबई, कोलकत्ता, त्रिवेंद्रम, कोशीकोडे, बंगलोर, अहमदाबाद
सुती कापड	मुंबई, सोलापूर, अहमदाबाद, मदूराई, बंगलोर, चेन्नई, दिल्ली, लुधीयाना
हातमाग उद्योग	मदुराई, कोईमतूर, हैद्राबाद, बंगलोर, चेन्नई, कोलकत्ता, कटक, भिवंडी
कागद उद्योग	नेपानगर (म.प्र.) दालमिया नगर (बिहार), बल्लारपूर (महाराष्ट्र), टिटाघर, सहारनपूर (उ.प्र.), पुणे, लखनौ

 

भारतातील प्रमुख खनिजे

 

खनिजे	प्रमुख उत्पादक केंद्र
हीरे	पन्ना (म.प्र.), मिर्झापूर (उ.प्र.)
सोने	कोलार, हट्टी (कर्नाटक), रामगिरी (आ.प्र.)
तांबे	हजारीबाग (बिहार), खेत्री (राजस्थान)
टिन	हजरीबाग (बिहार)
बॉक्साईड	बिहार, महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश
टंगस्टन	राजस्थान, प. बंगाल
युरेनियम	जादुगुडा, उ.प्रदेश
कोबाल्ट	राजस्थान, केरळ
सल्फर	तामिळनाडू, केरळ
जिप्सम	राजस्थान, तामिळनाडू
खनिज मिठ	मंडी (हिमाचल प्रदेश)
पांढरा दगड	राजस्थान
तांबडा दगड	जोधपूर
लिग्नाईट कोळसा	नेवेली (तामिळनाडू)
चांदी	गोल्डफिल्ड (कर्नाटक), सिंगभूम (बिहार)
डोलोमाईट	मध्य प्रदेश व ओरिसा
ग्रॅफाईट	राजस्थान, म.प्रदेश, आंध्र प्रदेश
थोरिअम	त्रावनकोर (केरळ), आंध्र प्रदेश
अॅस्बेस्टॉस	कर्नाटक व राजस्थान
लोखंड	सिंगभूम व मानभूम (बिहार), मयूरगंज व सुंदरगड(ओरिसा), बरव्दान व विरभूम (प.बंगाल)
क्रोमाईट	सिंगभूम व भागलपूर (बिहार) रत्नागिरी, सालेम (तामिळनाडू) लडाख (काश्मिर)
चुनखडी	भंडारा व यवतमाळ (महाराष्ट्र), पंचमहाल (गुजरात), इंदूर (म.प्रदेश), सिंगभूम (बिहार), सिंग्रेनी (आंध्र प्रदेश)
दगडी कोळसा	राणीगंज (प.बंगाल), बोकारो, गिरीधी, करणपूर व झारीया (बिहार) सिंग्रेनी, जयपूर, चंद्रपूर
पेट्रोलियम	खंबायत, अंकलेश्वर, ओलपाड, कलोल, नवागाव, रुद्रसागर, लकवा, दिग्बोई, बॉम्बे हाय

 

महाराष्ट्रातील औद्योगिक विकास संस्था

संस्था	स्थापना
महाराष्ट्र राज्य वित्त महामंडळ (MSFE)	1962
महाराष्ट्र औधोगिक विकास महामंडळ (MIDC)	1962
महा. राज्य लघु उधोग विकास महामंडळ (MSSIDC)	1962
महाराष्ट्र राज्य औधोगिक व गुंतवणूक महामंडळ (SICOM)	1966

 

महाराष्ट्रातील विविध महामंडळे

स्थापना	मंडळ/महामंडळाचे नाव	ठिकाण
1961	महाराष्ट्र राज्य मार्ग परिवहन महामंडळ	मुंबई
1960	महाराष्ट्र राज्य वीज मंडळ	मुंबई
1962	महाराष्ट्र औधोगिक विकास महामंडळ	मुंबई
1966	महाराष्ट्र राज्य औधोगिक व गुंतवणूक महामंडळ	मुंबई
1962	महाराष्ट्र राज्य वित्तीय महामंडळ	मुंबई
1962	महाराष्ट्र राज्य लघुउधोग विकास महामंडळ	मुंबई
1978	महाराष्ट्र स्टेट इलेक्ट्रॉनिक्स कार्पोरेशन	मुंबई
1962	महाराष्ट्र राज्य खादी ग्रामोधोग मंडळ	मुंबई
1957	महाराष्ट्र राज्य वखार महामंडळ	पुणे
1967	मराठवाडा विकास महामंडळ	औरंगाबाद
1970	पश्चिम महाराष्ट्र विकास महामंडळ	पुणे
1970	कोकण विकास महामंडळ	नवी मुंबई
1970	विदर्भ विकास महामंडळ	नागपूर
1965	महाराष्ट्र कृषी उधोग विकास महामंडळ	पुणे
1966	महाराष्ट्र राज्य वस्त्रोधोग महामंडळ	मुंबई
1971	महाराष्ट्र राज्य हातमाग महामंडळ	नागपूर
1972	महाराष्ट्र राज्य यंत्रमाग महामंडळ	मुंबई
1976	महाराष्ट्र राज्य बियाणे महामंडळ	अकोला

 

महाराष्ट्रातील वस्तुसंग्रहालय

नागपूर	मध्यवर्ती वस्तु संग्रहालय आहे.
औरंगाबाद	प्रादेशिक वस्तुसंग्रहालाय आहे.
मुंबई	प्रिन्स ऑफ वेल्स म्युझियम
पुणे	राजा केळकर वस्तुसंग्रहालय
कोल्हापूर	चंद्र्कांत मांढरे वस्तुसंग्रहालय
उस्मानाबाद	तेर वस्तुसंग्रहालय
सातारा	शिवाजी महाराज वस्तुसंग्रहालय
सातारा	भवानी वस्तुसंग्रहालय

 

 कृषी उत्पादन व प्रमुख जाती

उस	को - 750, 7219, 7124, 8014
गहू	कल्याण सोना, सोनालीका, एच.डी. 2189
ज्वारी	वसंत, सुवर्णा, मालदांडी - 35 - 1
तांदूळ	जया, तायचुंग, आय, आर, - 8 मसूरी, राधानगरी 1985 - 2, बासमती 370
सूर्यफूल	एस.एस. - 56, ई.सी. - 69414
करडई	भीमा, तारा, गिरणा, शारदा
एरंडी	गिरजा, अरुणा
हरभरा	चाफा, विकास, विश्वास, विजय, श्वेता, फुले जी - 5,12
बटाटे	कुफरी - चंद्रमुखी, सिमला
टमाटा	पुसा - रुबी, पुसा - अर्ली

 

महाराष्ट्रातील तलाव व सरोवरे

·         अंबाझरी -    नागपुर 

·         रामसागर -    नागपूर 

·         नवेगाव -    गोंदिया 

·         बोदलकसा -    गोंदिया 

·         ताडोबा -    चंद्रपूर 

·         असेलमेंढा -    चंद्रपूर 

·         सिंदेवाही -    चंद्रपूर 

·         लक्ष्मी -    कोल्हापूर 

·         चोरखमारा -    गोंदिया 

·         खळबंद -    गोंदिया 

·         चुलबंद -    गोंदिया 

·         शिवनी -    भंडारा 

·         लोणार -    बुलढाणा 

·         विसापूर -    नगर 

·         रंकाळा -    कोल्हापूर

महाराष्ट्रातील काही प्रमुख टेकडया

टेकडीचे नाव	जिल्हा
घाटकोपर	मुंबई उपनगर
मलबार	मुंबई शहर
नेकनूर	बीड
पिपरडोल	नागपुर
मुदखेड	नांदेड
चिमूर	चंद्रपूर
ताम्हाणी	पुणे
दरेकसा	गोंदिया
चिंचगड	गोंदिया
अंबागड	भंडारा